آرى، لذّت عبادت و عشق به بندگى، آنها را به سجده‌هاى طولانى در برابر محبوب مطلق وادار مى‌ساخت و آثارش بر پيشانى آنها مى‌نشست.

در پنجمين وصف آنها مى‌فرمايد: «هنگامى كه نام خدا برده مى‌شد، اشك از چشمانشان فرو مى‌ريخت، آن قدر كه گريبانشان‌تر مى‌گشت!». (إذا ذكر اللّه هملت‌ [1] أعينهم حتّى تبلّ جيوبهم).

گاه از عشق خدا و درد فراق اشك مى‌ريختند و گاه از خوف عقاب! و در ششمين و آخرين وصف بار ديگر به چهره ديگرى از ايمان قوى و خوف و رجاء آنها اشاره كرده، مى‌فرمايد: «آنها همچون درختى كه در روز طوفانى از شدت تندباد به خود مى‌لرزد، از ترس عقاب و عشق به ثواب مى‌لرزيدند!» (و مادوا [2] كما يميد الشّجر يوم الرّيح العاصف، خوفا من العقاب، و رجاء للثّواب!).

تشبيه به درخت كه در برابر تندباد لرزان مى‌شود، تشبيه جالبى است كه امام عليه السّلام دليل آن را نيز بيان فرموده، كه گاه از ترس عقاب و گاه به اميد ثواب صورت مى‌گيرد. از يك چشم، اشك شوق ديدار پروردگار مى‌ريزند و از چشم ديگر، اشك خوف عقاب! و اين است راه و رسم بندگان خالص و مخلص كه در ميان خوف و رجاء و بيم و اميد در حركتند.

نكته‌ها

1- ولايت و عصمت اهل بيت‌

از اين بخش از خطبه، به خوبى روشن مى‌شود كه امامان اهل بيت، معصومند؛ چرا كه امام عليه السّلام با صراحت مى‌فرمايد: «در همه چيز و در همه كار پيرو آنها باشيد! هرگاه فرمان قيام و حركت بدهند قيام و حركت كنيد! و هرگاه دستور سكون دهند،

[1] «هملت» از مادّه «همول» به معناى سيلان و جريان است.

[2] «مادوا» از مادّه «ميدان» (بر وزن جريان) به معناى حركت كردن و لرزيدن است.