مى‌دهند- علاقه‌مند به خود مى‌سازد و بر حمايت و آراى آنها تكيه مى‌كند.

به تعبير ديگر: در هر جامعه‌اى گروه عظيمى هستند كه مى‌خواهند ظاهرا ديندار باشند، ولى در باطن آزاد، دنبال كسى مى‌گردند كه گناهان بزرگ را كوچك بشمرد و در مسأله ديندارى، تنها به تشريفات و پوسته‌ها قناعت كند. اينجاست كه عالم نمايان فريبكار، با درك اين معنا به سراغ بهره‌بردارى از آن گروه مى‌روند.

در ششمين وصف مى‌فرمايد: « (اين عالم‌نماى گمراه) ادّعا مى‌كند كه من از شبهات اجتناب مى‌ورزيم، در حالى كه در آن غوطه‌ور است» (يقول: أقف عند الشّبهات، و فيها وقع).

اين ريا كار شيّاد، در برابر توده مردم چنان ابراز تقوا و پاكى مى‌كند كه مى‌گويد:

«نه تنها از حرام پرهيز دارم، كه از شبهات نيز بيزارم»، در حالى كه زندگى او مملوّ از شبهات و فراتر از آن، محرّمات آشكار است.

گاه در تفسير اين جمله گفته مى‌شود كه گرفتارى او در ظلمات شبهات، به خاطر جهل و نادانى اوست، جاهلان پر ادّعا غالبا گرفتار جهل مركّب مى‌شوند، گمراهى خود را هدايت و آلودگى خويش را تقوا مى‌پندارند. بديهى است كه جاهلان شيّاد هر دو وصف را دارند. جمع ميان اين دو در تفسير جمله بالا، بى‌مانع است (زيرا استعمال لفظ در اكثر از معنا اشكالى ندارد).

«شبهات» به امورى گفته مى‌شود كه به طور دقيق شناخته شده نيست، آيا حرام است يا حلال؟ و به تعبيرى كه در روايت نبوى آمده است:

«حلال بيّن، و حرام بيّن، و شبهات بين ذلك‌

، بعضى از امور آشكارا حلال، و بعضى از امور آشكارا حرام است، و شبهات، در ميان اين دو قرار دارد (و در واقع، شبهات مرز گناهان است)». [1] به همين دليل، كسانى كه مى‌خواهند از گناه در امان بمانند، بايد به اين مرز،

[1] كافى، جلد 1، صفحه 68.