أوّل عدله نفى الهوى عن نفسه).

مى‌دانيم حقيقت عدالت اخلاقى، آن است كه تمام اوصاف انسان، در حدّ اعتدال باشد. از جمله، علاقه‌هاى افراطى كه او را به هواپرستى مى‌كشد و همچنين خمول و انزوا و سستى، كه او را به بيگانگى از دنيا دعوت مى‌كند، در او وجود نداشته باشد.

حلال را بپسندد، حرام را نفى كند و در خطّ اعتدال گام بردارد.

تعبير به‌ (أوّل عدله ...) به اين حقيقت اشاره مى‌كند كه او عدالت را از خويشتن شروع مى‌كند، آن هم از درون جان و زواياى روحش، و تا چنين نباشد به يقين سخنش در ديگران، براى پيمودن جادّه عدل، اثر نمى‌گذارد.

در توصيف دوم مى‌افزايد: «او كسى است كه حق مى‌گويد و به حق عمل مى‌كند» (يصف الحقّ و يعمل به).

اگر طرفدار حق است، تنها در زبان و سخن نيست، بلكه در رفتار و عمل نيز هست، چرا كه سخنى كه از اعتقاد برخيزد، در رفتار انسان منعكس مى‌شود و اگر انعكاسى نداشت، نشانه عدم ايمان گوينده، به آن سخن است.

سپس به بيان وصف سوم پرداخته، مى‌فرمايد: «هيچ كار خيرى نيست، جز آن كه (در برنامه زندگى او قرار دارد و) آهنگ آن مى‌كند، و در هيچ جا گمان خيرى نمى‌رود، جز اين كه به سوى آن گام برمى‌دارد (و تا به آخر نرسد از تلاش نمى‌ايستد)». (لا يدع للخير غاية إلّا أمّها، و لا مظنّة إلّا قصدها).

او طالب هر خير و نيكى و سعادت است. او حتّى مواردى را كه گمان مى‌رود در آنجا خيرى يافت شود، به سراغ آن مى‌رود. او عاشق و دلباخته خيرات است و همچون شخصى كه گمشده گرانبهايى دارد، همه جا به دنبال آن مى‌گردد. از هر كسى سراغش را مى‌گيرد و در هر محفلى آن را جستجو مى‌كند.

در چهارمين صفت مى‌فرمايد: «زمام اختيار خود را به دست قرآن سپرده و قرآن‌