نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 3 صفحه : 361
مجيد در آيات فراوانى بيان كرده است- و دوران برزخ چگونه مىگذرد، امام عليه
السّلام اشارهاى ندارد، بلكه مستقيما به سراغ رستاخيز مردگان و قيام آنها از
قبرها، كه قسمت حسّاس مطلب است، مىرود و مىفرمايد: « (در اين هنگام) آنها را از
شكاف قبرها و آشيانههاى پرندگان و لانههاى درندگان و ميدانهاى هلاكت خارج
مىكنند» (أخرجهم من ضرائح [1] القبور، و أوكار [2] الطّيور، و أوجرة[3] السّباع، و مطارح [4] المهالك).
گاه انسان به مرگ طبيعى و در ميان جمع از دنيا مىرود و او را به خاك
مىسپارند و گاه ممكن است در بيابانى تنها چشم از جهان فروبندد و بدن بىجان او
طعمه پرندگان شود، گاه ممكن است حيوان درندهاى او را بخورد و گاه ممكن است در
دريا و صحرايى يكّه و تنها دار فانى را وداع كند و بدن او بپوسد و خاك شود و يا در
زلزلهها، در زير آوارها از بين برود. امام عليه السّلام مىفرمايد: خداوند از
جايگاه همه آنها، در هر جا باشند، باخبر است و با فرمان رستاخيز، همه را از
جايگاهشان به حركت درمىآورد و براى حساب و كتاب آماده مىسازد.
امام عليه السّلام در ضمن، اشاره لطيفى به اين نكته دارد كه هيچ كس نمىداند
در پايان عمر، چگونه چشم از دنيا فرو مىبندند و قبر واقعى او كجاست و اين خود
نكتهاى است آموزنده و بيدارگر، و به گفته قرآن كريم: «وَ ما تَدْرِي نَفْسٌ ما ذا تَكْسِبُ غَداً وَ ما تَدْرِي
نَفْسٌ بِأَيِّ أَرْضٍ تَمُوتُ»؛ هيچ كس
نمىداند فردا چه مىكند و هيچ كس نمىداند در كدامين سرزمين از دنيا مىرود. [5] اين سخن مانند
بسيارى از آيات قرآن، معاد جسمانى را به طور صريح بيان
[1] «ضرائح» جمع «ضريح» به معناى قبر،
يا شكافى است كه در وسط قبر داده مىشود.
[2] «اوكار» جمع «وكر» (بر وزن مكر)
به معناى لانه پرندگان است.
[3] «اوجره» جمع «وجار» به معناى
حفرههايى است كه بر اثر سيل، در درّهها پيدا مىشود و به لانه درندگان نيز اطلاق
مىگردد.
[4] «مطارح» جمع «مطرح» به معناى
محلّى است كه چيزى در آن مىافكنند.