بخورد و بپوشد، شعار «ألجار ثمّ الدّار» كه در اهل بيت پيامبر صلّى اللّه عليه و آله رسم جارى بوده، اشاره به همين نكته است.

«همدردى» و شركت عملى در غم محرومان و مستمندان، يكى ديگر از انگيزه‌هاى زهد است، آنجا كه اجتماع به دو گروه تقسيم شود: «مرفّه» و «محروم»، مردان خدا در درجه اوّل مى‌كوشند كه وضع نابسامان مستمندان را سامان دهند، ولى اگر امكانات اجازه نداد، سعى مى‌كنند به صورت محروم‌ترين افراد جامعه زندگى كنند، تا از رنج و آلام محرومان، بكاهند و براى آنها مقبوليت اجتماعى به بار آورند، تا در نتيجه كسانى كه جامه كهنه در تن دارند، احساس حقارت نكنند و آنها كه در سفره خود جز نان خشك نمى‌بينند، تحقير نشوند، همانگونه كه از اميرمؤمنان على عليه السّلام درباره جامه كهنه‌اش سؤال كردند، فرمود:

«يخشع له القلب، و تذلّ به النّفس‌

، و يقتدي به المؤمنون، قلب به خاطر آن خاضع مى‌شود و نفس به سبب آن رام مى‌گردد و مؤمنان از آن پيروى مى‌كنند» [1].

«آزادگى» يكى ديگر از انگيزه‌هاى زهد است، زيرا مى‌دانيم:

بنابراين، زهد و قناعت، از آنجا كه نيازها را كم مى‌كند، آدمى را از قيد اسارت در برابر اشخاص و اشيا رها مى‌سازد، مى‌توان گفت، گرايش انسان آگاه به زهد، ريشه‌اى در «آزادمنشى» او دارد:

زاهدان واقعى، هم شجاعت بيشترى دارند و هم هوشيارى و آگاهى فزونتر، از اينجاست كه جنبش‌هاى آزادى‌بخش جهان، غالبا از كسانى سرچشمه گرفته كه روح زهد بر آنها حاكم بوده است‌ [2]».

[1] نهج البلاغه، كلمات قصار، حكمت 103.

[2] اقتباس از «سيرى در نهج البلاغه» مرحوم آيت الله شهيد مطهرى، صفحه 211 به بعد.