ناگفته پيداست كه منظور از راهنما و منجى، كه در اين جمله‌ها به آن اشاره شده، «پيامبر و امامان معصوم عليهم السّلام» است و كسانى كه از آنها سخن مى‌گويند و بسوى آنها دعوت مى‌كنند، نه افراد بدعت‌گذارى كه خود را به عنوان «شيوخ تصوّف» نام نهاده‌اند كه آنها خودشان در تاريكى و ظلمات گام برمى‌دارند، چه جاى اينكه بخواهند «خضر طريقت و راهنماى حقيقت» شوند.

تأثير احساس مراقبت الهى و ترس از گناه، در ضبط نفس و مبارزه با هوا و هوس و مقاومت در مقابل شهوات، بر كسى پوشيده نيست.

سپس هنگامى كه مقدّمات حركت آماده شد و بار سفر را بست، برنامه‌هاى عملى شروع مى‌شود، امام عليه السّلام در اين قسمت اضافه مى‌فرمايد: «آن كس كه اعمال خالصى از پيش فرستد و كارهاى نيك بجا آورد، ذخيره‌اى براى آخرت فراهم سازد و از گناهان بپرهيزد، هدف را درست نشانه‌گيرى كند و (در نتيجه) كالاى گرانبهاى آخرت را به دست آورد، با خواسته‌هاى دل بجنگد و آرزوهاى نابجا را رها سازد.» (قدّم خالصا، و عمل صالحا، اكتسب مذخورا، و اجتنب محذورا، و رمى غرضا [1]، و أحرز عوضا. كابر [2] هواه، و كذّب مناه).

امام عليه السّلام در اين بخش، از صفات مؤمنان سعادتمند، نخست روى عمل خالص و صالح تكيه فرموده است. همان گونه كه امام صادق عليه السّلام در تعريف آن مى‌فرمايد:

«همان عملى است كه انسان نمى‌خواهد احدى او را بر آن مدح كند جز خدا و معناى اخلاص در آيه شريفه: «وَ ما أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ» [3] نيز

[1] «غرض» (بر وزن مرض) به معناى هدفى است كه به هنگام تيراندازى آن را نشانه‌گيرى مى‌كنند و به معناى مقصود و حاجت نيز مى‌آيد، ولى در روايتى «عرض» (با عين بدون نقطه) آمده است كه به معناى متاع زودگذر دنياست.

[2] «كابر» از مادّه «مكابره» به معناى منازعه و مبارزه مى‌باشد و گاه به منازعات علمى كه هدف از آن غلبه بر طرف مقابل است، نه تحقيق حقّ، نيز گفته مى‌شود و در اينجا منظور همان معناى اوّل است.

[3] سوره بيّنه، آيه 5.