لكثير في الباحات‌ [1]، قليل تحت الرّايات‌.

زيرا به تن‌پرورى و عافيت‌طلبى و عيش و نوش عادت كرده‌ايد و همين امر سبب زبونى و خوارى شما و جرأت و جسارت دشمن گرديده است. به يقين با ادامه اين حالت، مشكلات عظيم و بدبختى گسترده‌اى دامان اجتماع شما را، خواهد گرفت و اين جزاى هر جمعيّتى است كه پشت به جهاد كند و رو به تن پرورى نمايد! در ادامه اين سخن، حضرت به نكته بسيار مهمّى اشاره كرده مى‌فرمايد: «من به خوبى مى‌دانم چه چيز شما را اصلاح مى‌كند، و كژى‌هاى شما را راست مى‌نمايد، ولى هرگز اصلاح شما را، با تباه ساختن خويش جايز نمى‌شمرم!» (و إنّي لعالم بما يصلحكم، و يقيم أودكم، [2] و لكنّي لا أرى إصلاحكم بإفساد نفسي).

«شارحان نهج البلاغه» در شرح اين جمله پر معنا، دو تفسير ذكر كرده‌اند كه منافاتى با هم ندارند و ممكن است هر دو صادق باشند و سخن امام عليه السّلام را ناظر به هر دو بدانيم:

نخست اين كه: من مى‌توانم همان كارى كه «معاويه» و تمام حاكمان خودكامه و دنياپرست انجام مى‌دهند، كه سران قبايل را با اموال سرشار مى‌خرند و بيت المال مسلمين را ابزارى براى جلب توجّه آنها قرار داده و بى‌حساب به اين و آن مى‌بخشند، انجام دهم، ولى به يقين اين كار، مسئوليّت سنگين الهى دارد، هرگز خدا راضى نيست كه حقّ مردم ضعيف و محروم به افراد ثروتمند شكم‌پرست، داده شود تا پايه‌هاى حكومت از اين طريق محكم گردد.

ديگر اين كه: من مى‌توانم همان برنامه‌اى كه گروه ديگرى از حكّام خودكامه‌

[1] «باحات» از مادّه «بوح» به معناى گسترش يافتن و ظهور و بروز است و از آنجا كه ميدانگاه، ظاهر و گسترده است، به آن «باحه» گفته مى‌شود.

[2] «اود» از مادّه «اود» (بر وزن قول) به معناى كج شدن است و «اود» (بر وزن سند) به «كژى» و «اعوجاج» گفته مى‌شود.