خدمت و عاشق پيروزى و سعادت مشورت كننده باشد.

سوم اين كه عالم باشد و تمام جوانب مطلب را ببيند و مسائل مهم را دقيقا تحليل كند و ريشه‌هاى حوادث و نتايج آن را مورد بررسى قرار دهد.

چهارم اين كه داراى تجربه كافى در مسائل مهم فردى و اجتماعى باشد، يعنى علاوه بر عقل نظرى، داراى عقل عملى نيز باشد.

هر گاه كسى جامع اين اوصاف چهارگانه باشد، به احتمال قوى و نزديك به يقين انسان را به واقع مى‌رساند.

با اين حال كسانى كه سخنش را زير پا بگذارند و بر مركب غرور و لجاجت سوار شوند، جز در بيراهه گام ننهاده‌اند و خود را در پرتگاه بدبختى قرار مى‌دهند.

حضرت بعد از بيان اين قاعده كلّى به سراغ بيان صغرا و مصداق مورد نظر مى‌رود، مى‌فرمايد: «من در باره مسأله حكميت فرمان خود را به شما گفتم و نظر خالص خويش را در اختيار شما گذاردم، اگر به سخنان قصير گوش داده مى‌شد چه نيكو بود! «و قد كنت أمرتكم في هذه الحكومة أمري، و نخلت‌ [1] لكم مخزون رأيي، لو كان يطاع لقصير أمر!» حضرت مى‌فرمايد كه من هم با اصل حكومت در اين مسأله مخالف بودم و هم در چگونگى و كيفيت آن.

من دقيقا پيامدهاى اين پديده شوم را براى شما بازگو كردم، ولى متأسّفانه لجاجت و پا فشارى شما در عقيده باطلى كه داشتيد به شما اجازه نداد تا واقعيت هاى روشن را در اين مسأله مهم ببينيد و اكنون كه گرفتار عواقب دردناك آن شده‌ايد، پشيمانى سودى ندارد.

جمله‌ «لو كان يطاع لقصير أمر»، ضرب المثل مشهورى در ميان عرب است، و براى كسانى كه اندرزهاى نصيحت كننده باهوش و مهربان را نشنوند و به پشيمانى‌

[1] «نخلت» از مادّه «نخل» به معناى «تصفيه كردن چيزى» است و نخاله به اضافات بعد از تصفيه گفته مى‌شود. استعمال اين مادّه در خطبه بالا اشاره به رأى صائبى است كه امام در مسأله حكميت در اختيار اصحابش گذاشت.