در درون بدن انسان، در مسير گردش خون او، يك صحنه بزرگى از جهاد ديده مى‌شود. سربازان مدافع تن- كه «گلبول‌هاى سفيد» ناميده مى‌شوند- در تمام طول عمر انسان، مشغول پيكار با دشمنان خارجى، يعنى ميكروب‌ها و ويروس‌هايى هستند كه از طريق آب و غذا و هوا و خراش‌هاى پوست بدن، وارد اين كشور مى‌شوند. اين سربازان مدافع و سخت كوش، از طريق الهام آفرينش، با انواع جنگ‌هاى فيزيكى و شيميايى، آشنا هستند و دشمن را با وسائل مختلف، در هم مى‌كوبند و سلامت انسان را تأمين مى‌كنند.

اگر به سببى از اسباب، اين نيروى دفاعى از كار بيفتد، در زمان بسيار كوتاهى انواع بيمارى‌ها، به سراغ انسان مى‌رود. بيمارى بسيار خطرناك «ايدز»، چيزى جز از كار افتادن اين نيروى دفاعى نيست. و به همين دليل، مبتلايان به اين بيمارى وحشتناك، در زمان كوتاهى، مورد تهاجم بيمارى‌هاى سخت و سنگينى قرار مى‌گيرند.

كوتاه سخن اين كه جهاد، رمز حيات و ضامن سعادت و سبب پيروزى و موفقيّت و عامل سربلندى و عزت است، امّا جهادى كه در مسير حق و عدالت قرار گيرد كه غير از آن، تجاوز است و ظلم و جنايت.

به همين دليل، در آيات قرآن مجيد و روايات و از جمله در خطبه بالا، اهمّيتى به جهاد داده شده است كه به كم‌تر چيزى داده شده، به خصوص اگر جهاد را به معناى گسترده و در مورد جهاد با دشمن درون و بيرون تفسير كنيم كه تمام برنامه‌هاى الهى و دينى را فرا مى‌گيرد. در حديث پر معنايى از رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم در اهميّت جهاد مى‌خوانيم: «من ترك الجهاد ألبسه اللّه ذلّا فى نفسه و فقرا فى معيشته و محقا فى دينه، كسى كه جهاد را ترك كند، خداوند، لباس ذلّت بر او مى‌پوشاند و در زندگى مادّى نيز گرفتار فقر و تنگدستى مى‌شود و دين او بر باد