در كلمات مبارك امام عليه السّلام در خطبه 29 آمده است كه: (لا يدرك الحقّ الّا بالجدّ)، حق، جز با تلاش به دست نمى‌آيد.

ششم اين كه: «چنين كسى، به راه محو و نابودى كشانده مى‌شود، و سيم الخسف‌». با توجه به اين كه خسف و خسوف، به محو شدن نور ماه گفته مى‌شود و نيز فرو رفتن و ناپديد شدن در زمين، و «سيم» از مادّه «سوم» به معناى «دنبال چيزى حركت كردن» آمده است، مفهوم جمله، چنين مى‌شود كه تاركان جهاد، در واقع، در طريق محو و نابودى خويش گام برمى‌دارند. و در طول تاريخ، كرارا، ديده شده كه اقوام و ملّت‌هايى بر اثر سستى در جهاد، خود و كشورشان از صفحه جهان محو شدند. [1] هفتم اين كه «از عدالت محروم مى‌گردد، (و منع النّصف) [2] دليل اين معنا، روشن است، زيرا، طرفداران عدالت، غالبا، در اقليتند. اگر در اقليّت كمى نباشند، از نظر كيفيّت و قدرت، در اقليت هستند. به همين دليل، سلطه‌گران سود پرست، تا آنجا كه به اصطلاح، كاردشان ببرد، پيش مى‌روند و حقوق ملت‌هاى مظلوم را پايمال مى‌كنند و پيوسته بر مال و جاه و جلال خود مى‌افزايند.

ملت‌هاى مظلوم و ستمديده، تنها، در سايه جهاد مى‌توانند عدالت اجتماعى را تحقّق بخشند و از فشار ظلم و ستم آنان برهند.

به اين ترتيب، مى‌بينيم كه امام، در اين چند خط از خطبه، چه حقايق مهمى را در باره آثار بزرگ جهاد در سرنوشت جوامع انسانى، بيان كرده و ترسيمى بسيار منطقى از مسأله جهاد و فلسفه آن را نشان داده است.

[1] جمعى از شارحان نهج البلاغه، اين جمله را به معناى «به ذلت كشانده شدن» تفسير كرده‌اند كه در واقع، از قبيل تكرار و تأكيد نسبت به جمله‌هاى گذشته مى‌شود، ولى آنچه را در متن آوردم، ضمن اين كه با متون لغت كاملا سازگار است، معناى جديدى را در بر دارد كه مانع از تكرار خواهد بود. و به همين دليل، مناسب‌تر است.

[2] نصف و انصاف، از يك ريشه است و به معناى «عدالت» است.