شرح و تفسير آنجا كه علم فرار مى‌كند!

امام عليه السلام در اين گفتار حكيمانه به نكته مهمى درباره رابطه تنگاتنگ علم و عمل اشاره كرده، مى‌فرمايد: «علم با عمل همراه است و هركس (به‌راستى) عالم باشد عمل مى‌كند. علم، عمل را فرامى‌خواند اگر اجابت كرد و آمد، علم مى‌ماند و الّا كوچ مى‌كند»؛

(الْعِلْمُ مَقْرُونٌ بِالْعَمَلِ: فَمَنْ عَلِمَ عَمِلَ؛ وَ الْعِلْمُ يَهْتِفُ بِالْعَمَلِ: فَإِنْ أَجَابَهُ وَ إِلَّا ارْتَحَلَ عَنْهُ‌)

. در توضيح اين گفتار حكيمانه سه تفسير وجود دارد:

نخست اين‌كه اين كلام جنبه انشائى دارد و مفهومش اين است كه علم بايد با عمل مقرون باشد و هركس هرچيزى كه مى‌داند بايد به آن عمل كند.

اين تفسير براى دو جمله اول امكان‌پذير است ولى جمله سوم خبر از يك واقعيت مى‌دهد كه نمى‌تواند جنبه انشائى داشته باشد.

تفسير ديگر اين‌كه اين گفتار حكيمانه اشاره به علم صحيح مورد قبول پروردگار دارد يعنى علمى مقبول خداوند و داراى پاداش است كه توأم با عمل باشد. بنابراين عالمان بايد در عمل بكوشند تا مشمول عنايات حق شوند.

اين تفسير نيز همان ايراد تفسير سابق را دارد كه هماهنگ با سومين جمله نيست.

تفسير سوم كه مناسب‌ترين تفسير براى اين گفتار حكيمانه مى‌باشد اين است‌