شرح و تفسير مراحل استغفار كامل‌

امام عليه السلام در اين گفتار بسيار پرمعنا، حقيقت استغفار را بيان مى‌كند. استغفارى كه جامع جميع شرايط است و انسان را از تمام آثار گناه پاك مى‌سازد و شست‌وشو مى‌دهد. داستان اين گفتار از اين قرار است: «شخصى در حضور امام عليه السلام (از روى غفلت و بى‌خبرى) گفت: استغفراللَّه. امام عليه السلام (كه احساس كرد استغفار او ظاهرى بيش ندارد او را مخاطب ساخته) فرمود: مادرت به عزايت بنشيند»؛

(لِقَائِلٍ قَالَ بِحَضْرَتِهِ: «أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ»: ثَكِلَتْكَ أُمُّكَ‌)

. «ثَكل» در لغت به معناى از دست دادن فرزند و يا از دست دادن يكى از عزيزان است بنابراين جمله

(ثَكِلَتْكَ أُمُّكَ‌)

يعنى مادرت تو را از دست بدهد كه نتيجه آن اين است كه او عزادار مى‌شود.

البته منظور از اين جمله واقعاً نفرين به مرگ نيست بلكه اين، تعبيرى است كه هنگام نهى اكيد از چيزى، در ادبيات عرب به‌كار مى‌رود. همان‌گونه كه ما وقتى كسى كار بدى انجام مى‌دهد و مى‌خواهيم به‌شدّت او را نهى كنيم مى‌گوييم: خدا مرگت دهد چرا اين كار را مى‌كنى؟ اين در واقع نفرين جدى به مرگ نيست بلكه اشاره به نهى شديد است.

به هر حال، از قرائن معلوم مى‌شود كه شخص مزبور انسان آلوده به گناهى بوده كه استغفارش ظاهرى و يا بسيار كم‌محتوا بوده است. امام عليه السلام در اين‌جا