البته شكايت كردن به درگاه خداوند نه تنها عيبى ندارد، بلكه نوعى دعا و تضرع و درخواست از اوست و در دعاهاى معصومان هم آمده است، همان‌گونه كه يعقوب پيغمبر بعد از آنكه يوسف و بنيامين را از دست داد در برابر سرزنش افراد گفت: «قالَ إِنَّما أَشْكُوا بَثِّي وَ حُزْني إِلَى اللَّهِ وَ أَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ»؛ گفت: من غم و اندوهم را تنها به خدا شكوه مى‌كنم؛ و از خدا چيزهايى مى‌دانم كه شما نمى‌دانيد!». [1]

نيز در مناجات دوم از مناجات‌هاى پانزده‌گانه امام سجاد عليه السلام مى‌خوانيم:

«إِلَهِى إِلَيْكَ أَشْكُو نَفْساً بِالسُّوءِ أَمَّارَةً»

. سپس در سومين گفتار حكيمانه مى‌افزايد: «كسى كه در برابر ثروتمندى به علّت ثروتش تواضع كند، دو سوم دين خود را از دست داده است»؛

(وَ مَنْ أَتَى غَنِيّاً فَتَوَاضَعَ لَهُ لِغِنَاهُ ذَهَبَ ثُلُثَا دِينِهِ)

. در اين‌كه چگونه تواضع كردن در برابر ثروتمندى براى غناى او سبب مى‌شود كه دو سوم دين انسان بر باد رود، توجيهات فراوانى از سوى شارحان نهج البلاغه ذكر شده است.

1. همان‌گونه كه در حكمت 227 گذشت، ايمان داراى سه ركن است: معرفت قلبى، اقرار زبانى و عمل به اركان دين؛ كسى كه در برابر چنين ثروتمندى خضوع مى‌كند در واقع اقرار زبانى به توحيد را با كلمات تملق‌آميزش در هم شكسته و همچنين خضوعى كه بايد در برابر ذات پاك پروردگار داشته باشد به وسيله خضوع در مقابل اين ثروتمند، به شرك آلوده كرده است، بنابراين دو ركن از اركان ايمان را بر باد داده، هرچند ايمان قلبى او محفوظ مانده باشد. [2]

2. كمال نفس انسانى به وسيله علم و عفت و شجاعت است و كمال قوه‌

[1]. يوسف، آيه 86.

[2]. شرح نهج البلاغه ابن ميثم، ذيل حكمت مورد بحث؛ بحارالانوار، ج 75، ص 69.