همان‌گونه كه اگر در جهت تفريط واقع شود و انسان بى‌باكانه در هر ميدان و مسيرى قدم بگذارد، رذيله ديگرى است كه از آن به غفلت، غرور و بى‌خبرى ياد مى‌شود.

آن‌گاه در بيان هفتمين و هشتمين اوصاف افراطى مى‌فرمايد: «هرگاه مالى به دست آورد بى‌نيازى او را به طغيان وا مى‌دارد و اگر مصيبتى به او برسد بى‌تابى او را رسوا مى‌كند و اگر فقر دامنش را بگيرد مشكلات (ناشى از آن)، او را به خود مشغول مى‌دارد»؛

(وَإِنْ أَفَادَ مَالًا أَطْغَاهُ الْغِنَى، وَإِنْ أَصَابَتْهُ مُصِيبَةٌ فَضَحَهُ الْجَزَعُ، وَإِنْ عَضَّتْهُ الْفَاقَةُ شَغَلَهُ الْبَلَاءُ)

. «عَضَّتْهُ» از ماده «عضّ» (بر وزن حظ) به معناى گاز گرفتن و گزيدن است.

امام عليه السلام طغيان به سبب فزونى مال را در برابر دو چيز قرار داده است: مصيبت توأم با بى‌تابى و فقر مشغول كننده.

در نسخه‌ كافى‌ جمله‌

«وَإِنْ عَضَّتْهُ الْفَاقَةُ»

قبل از جمله‌

«وَإنْ أصابَتْهُ مُصيبَةٌ»

آمده است و مناسب نيز همين است، زيرا «فاقه» (فقر) بلا فاصله در برابر «غنا» قرار مى‌گيرد.

به يقين مال و ثروت، بهترين وسيله براى نيل به اهداف والاى انسانى، كمك به دردمندان و كمك به پيشرفت علم و دانش و برقرار ساختن عدالت اجتماعى و ساختن بناهاى خير و مانند آن است؛ اما اگر توأم با خودخواهى و كم‌ظرفيتى شود انسان را به طغيان وا مى‌دارد همان‌گونه كه قرآن مجيد مى‌فرمايد: « «كَلَّا إِنَّ الْإِنسَانَ لَيَطْغَى* أَنْ رَّآهُ اسْتَغْنَى»؛ (آن‌گونه نيست كه آنها مى‌پندارند، انسان طغيان مى‌كند هرگاه خود را مستغنى و بى‌نياز ببيند» (منظور انسان‌هاى كم‌ظرفيت و بى‌تقواست).

در هر حال مناسب اين است كه مصيبت را در عبارت بالا به مصائب مالى تفسير كنيم؛ مانند ورشكست شدن در تجارت يا آفت گرفتن محصولات در