زراعت و مانند آن كه در قرآن مجيد گاه بر آن اطلاق مصيبت شده است آنجا كه مى‌فرمايد: «وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَىْ‌ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنْ الْأَمْوَالِ وَالْأَنفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ* الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قَالُوا إِنَّا للَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ».

سرانجام امام عليه السلام رذيله نهم و دهم را مورد توجه قرار داده مى‌فرمايد: «اگر گرسنگى پيدا كند ضعف زمين‌گيرش مى‌كند و اگر پرخورى كند شكم‌پرورى او را به رنج انداخته راه نفس را بر او مى‌بندد»؛

(وَإِنْ جَهَدَهُ الْجُوعُ قَعَدَ بِهِ الضَّعْفُ، وَإِنْ أَفْرَطَ بِهِ الشِّبَعُ كَظَّتْهُ الْبِطْنَةُ)

. «كَظَّتْهُ» از ماده «كظ» (بر وزن حظ) به معناى به زحمت افكندن است.

به يقين همان‌گونه كه افراط در پرخورى نكوهيده است و سرچشمه بيمارى‌هاى جسمى و روحى است، كم‌خوردن بيش از حد نيز مايه ضعف و ناتوانى و عدم قدرت بر انجام مسئوليت‌هاست.

امام عليه السلام، اين معلم بزرگ اخلاق و فضيلت، بعد از ذكر ده مورد بالا به طور خصوص به سراغ يك اصل كلى مى‌رود كه هم آنچه را گذشت فرا مى‌گيرد و هم موارد ديگر از افراط و تفريطها را و مى‌فرمايد: « (به طور كلى) هرگونه كمبود (و تفريط) به او زيان مى‌رساند و هرگونه افراط او را فاسد مى‌سازد»؛

(فَكُلُّ تَقْصِيرٍ بِهِ مُضِرٌّ، وَكُلُّ إِفْرَاطٍ لَهُ مُفْسِدٌ)

. درسى را كه امام عليه السلام در اين كلام نورانى‌اش به همه ما مى‌دهد در واقع درسى است كه تمام علم اخلاق و سخنان علماى اخلاق در آن خلاصه شده است.

امام عليه السلام در اين درس پرمعنا به همگان هشدار مى‌دهد كه غرائزى كه خداوند در انسان آفريده و در درون جان او قرار داده است همه براى حيات مادى و معنوى انسان ضرورى است مشروط بر اين‌كه به سوى افراط و تفريط كشيده نشود؛ اميد خوب است؛ ولى افراط و تفريط در آن زيان‌بار، احتياط و ترس در برابر حوادث خطرناك لازم است؛ اما افراط و تفريط در آن سبب بدبختى است.