به عكس، عالم با عمل كه آثار علم در جوارح او (جوارح جمع جارحه به معناى اعضاى بدن) و اركان بدنش (اشاره به اعضاى مهم و رئيسى مانند چشم و زبان و دست) ظاهر شده در نظر همه مردم محترم و مورد اعتماد و در پيشگاه خدا نيز رو سفيد است. اضافه بر اين علم آميخته با عملش مردم را به سوى خدا و فضايل اخلاقى جذب مى‌كند و پاداش‌ها و بركاتِ هدايت ناس را براى خود فراهم مى‌سازد.

قرآن مجيد، عالم بى‌عمل را به چهارپايى كه كتاب‌هايى بر او حمل كرده‌اند تشبيه نموده مى‌فرمايد: «كَمَثَلِ الْحِمارِ يَحْمِلُ أَسْفاراً». [1]

در حديثى از رسول خدا صلى الله عليه و آله مى‌خوانيم كه پيوسته عرضه مى‌داشت:

«أللَّهُمَّ إنّى أعُوذُ بِكَ مِنْ عِلْمٍ لا يَنْفَعُ وَمِنْ قَلُبٍ لا يَخْشَعُ وَمِنْ نَفْسٌ لا تَشْبَعُ وَمِنْ دَعْوَةٍ لايُسْتَجابُ لَها؛

خدايا به تو پناه مى‌برم از علمى كه سودى نمى‌بخشد و قلبى كه خشوع در آن نيست و نفسى كه هرگز سير نمى‌شود و دعايى كه هرگز مستجاب نمى‌گردد». [2]

در خطبه 110 از خطبه‌هاى نهج‌البلاغه خوانديم كه امام عليه السلام مى‌فرمايد:

«وَإِنَّ الْعَالِمَ الْعَامِلَ بِغَيْرِ عِلْمِهِ كَالْجَاهِلِ الْحَائِرِ الَّذِي لَا يَسْتَفِيقُ مِنْ جَهْلِهِ؛ بَلِ الْحُجَّةُ عَلَيْهِ أعْظَمُ، وَالحَسْرَةُ لَهُ أَلْزَمُ، وَهُوَ عِنْدَ اللَّهِ أَلْوَمُ؛

به يقين، عالمى كه به غير علمش عمل مى‌كند همچون جاهل سرگردانى است كه هرگز از جهل خويش به خود نمى‌آيد! بلكه حجّت بر او عظيم‌تر و حسرتش پايدارتر و سرزنش او در پيشگاه خدا سزاوارتر است!».

بلكه از بعضى از روايات استفاده مى‌شود كه اگر انسان به علمش عمل نكند، علم از او گرفته مى‌شود و در ظلمت جهل قرار مى‌گيرد. امام صادق عليه السلام‌

[1]. جمعه، آيه 5.

[2]. ميزان الحكمه، ح 14005 و نظير آن در مستدرك، ج 5، ص 70، ح 5381 آمده است.