سپس در ادامه سخن سه تالى فاسد ديگر براى قول به جبر ذكر كرده و آن اين‌كه اگر واقعاً مردم مجبور باشند ارسال رسل و انزال كتب آسمانى همه لغو و بيهوده است، زيرا نه نيكوكارِ مجبور را مى‌توان از نيكوكارى باز داشت و نه گنهكارِ مجبور را از گناه. مى‌فرمايد: «خدا پيامبران را بيهوده نفرستاده و كتب آسمانى را براى بندگان عبث نازل نكرده است»؛

(وَلَمْ يُرْسِلِ الْأَنْبِيَاءَ لَعِباً، وَلَمْ يُنْزِلِ الْكُتُبَ لِلْعِبَادِ عَبَثاً)

. اصولًا اگر ما قائل به جبر باشيم تمام مكتب‌هاى اخلاقى و توصيه‌هاى علماى اخلاق فرو مى‌ريزد، زيرا كسانى كه كار غير اخلاقى را به حكم جبر انجام مى‌دهند هرگز گوششان بدهكار توصيه‌هاى علماى اخلاق يا برنامه‌هاى پيامبران الهى و دستورات كتب آسمانى نيست.

در آخرين تالى فاسد مى‌فرمايد: «خداوند آسمان‌ها و زمين و آنچه در ميان آنهاست را باطل و بى‌هدف نيافريده. اين گمان كافران است. واى بر كافران از آتش دوزخ»؛

(وَلَا خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا بَاطِلًا: «ذلِكَ ظَنُّ الَّذِينَ كَفَرُوا، فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ كَفَرُوا مِنَ النَّارِ»)

. يعنى آفرينش آسمان و زمين به حكم رواياتى كه سخن از تسخير آنها براى انسان‌ها مى‌گويند براى اين انسان است تا مسير حق را در پيش گيرد و راه تكامل را بپيمايد. اگر گفتار طرفداران جبر صحيح باشد آفرينش آسمان‌ها و زمين و آنچه در ميان آنهاست باطل و بيهوده خواهد بود، چون انسان براى پيمودن راه تكامل اختيارى ندارد و مى‌دانيم تكامل جبرى تكامل نيست.

اينكه امام- مطابق نسخه كافى- فرموده است: اين نظر، عقيده بت‌پرستان و دشمنان رحمان و قائلان به قدَر و مجوس اين امت است اشاره به اين است كه مجوس قائل به ثنويت و دوگانه پرستى بودند: يزدان را خداى خير مى‌دانستند كه صدور شر از او غير ممكن است و اهريمن را خداى شر كه صدور خير از او غير