و مى‌فرمايد: «فقر شخص زيرك را از بيان دليلش گنگ مى‌سازد»؛

(وَ الْفَقْرُ يُخْرِسُ الْفَطِنَ عَنْ حُجَّتِهِ)

. اشاره به اين‌كه از يك سو افراد فقير در خود احساس حقارت مى‌كنند و هر اندازه فَطِن و باهوش باشند بر اثر اين احساس حقارت از گفتن حرف حساب خود و دفاع از حقوق خويشتن باز مى‌مانند و از سوى ديگر چون مى‌دانند بسيارى از مردم براى سخنان آنها بهايى قائل نمى‌شوند چون غالباً دنياپرستند و براى افراد ثروتمند شخصيت قائلند همين احساس سبب مى‌شود كه فقيران نتوانند حرف حق خود را بيان كنند.

درباره آثار سوء فقر و تنگدستى روايات زيادى از معصومين عليهم السلام وارد شده كه حتى فقر را در سرحد كفر معرفى كرده‌اند و اين به سبب آن است كه پيروان خود را براى مبارزه با فقر تشجيع كنند. در دنياى امروز نيز در مقياسه‌اى عظيم اين حقيقت به چشم مى‌خورد كه دولت‌هاى ثروتمند و زورگو با شجاعت سخنان باطل خود را همه جا مطرح مى‌كنند در حالى كه دولت‌هاى فقير از رساندن حرف حساب خود به گوش جهانيان عاجزند.

البته اين اصل استثنائاتى نيز دارد؛ افراد فقيرى را مى‌شناسيم كه همچون ابوذر شجاعانه به مبارزه با طاغوت‌هاى زمان برخاستند و حجت خود را بر آنها تمام كردند هرچند اين قيام‌ها گاه به قيمت جان آنها تمام شد؛ ولى اين افتخار را در تاريخ براى خود ثبت كردند كه در صف اول از صفوف مبارزان راه حق بودند.

اگر در بعضى از روايات مدحى از فقر شده و پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله آن را فخر خويش شمرده يا اشاره به فقر الى الله است كه قرآن مجيد بيان كرده: «يا أَيُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَراءُ إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَميدُ» [1] و يا اشاره به ساده‌زيستى و قناعت است كه در ظاهر شباهت با فقر دارد.

[1]. فاطر، آيه 15.