نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 12 صفحه : 41
حضرت در چهارمين
و آخرين جمله كه در واقع تكميل كننده جمله سوم است مىافزايد: «آنكس كه فقير و
تنگدست است حتى در شهر خود غريب است»؛
(وَالْمُقِلُّ غَرِيبٌ فِي بَلْدَتِهِ)
. زيرا غريب
كسى است كه دوست و آشنايى ندارد و احساس تنهايى مىكند و مىدانيم دنياپرستان از
افراد فقير و تنگدست فاصله مىگيرند و آنها را در شهر خود غريب مىگذارند و به عكس
ثروتمندان حتى در بلاد دوردست از وطنشان غريب نيستند همانگونه كه شاعر مىگويد:
منعم به كوه
و دشت و بيابان غريب نيست
هر جا كه رفت خيمه زد و بارگاه ساخت
ديگرى
مىگويد:
آن را كه بر
مراد جهان نيست دسترس
در زاد و بوم خويش غريب است و ناشناس
بعضى ميان
فقير و مُقِلّ اين فرق را گذاشتند كه فقير به كسى مىگويند كه در عين فقر، فقر
خويش را نيز اظهار مىكند و مقل كسى است كه فقير است و خويشتندار.
ممكن است اين
تفاوت را از حديثى كه از معصومين عليهم السلام نقل شده است گرفته باشند، زيرا در
حديثى از امام صادق عليه السلام يا امام باقر عليه السلام مىخوانيم كه در پاسخ
اين سؤال كه كدام صدقه افضل است فرمود:
«جُهْدُ الْمُقِلِّ؛
صدقه كسى كه
كم درآمد باشد (و در عين تنگدستى انفاق كند)» سپس به اين آيه تمسك فرمود:
« «وَيُؤْثِرُونَ عَلى أَنْفُسِهِمْ وَلَوْ
كانَ بِهِمْ خَصاصَةٌ»؛ ديگران را بر خود مقدم مىدارند
هرچند در تنگدستى باشند». [1]
ريشه
«مُقِلّ» كه از ماده «قِلّت» گرفته شده، نشان مىدهد كه با فقير متفاوت است.