حديثى از امام صادق عليه السلام مى‌خوانيم كه بعضي از ياران آن حضرت درباره عقل از محضرش سؤال كردند فرمود:

«ما عُبِدَ بِهِ الرَّحْمانُ وَاكْتُسِبَ بِهِ الْجِنانُ؛

عقل چيزى است كه انسان به وسيله آن خدا را پرستش مى‌كند و بهشت را به دست مى‌آورد». راوى عرض كرد مى‌گويند معاويه عاقل است؟ فرمود: اين نوعى شيطنت شبيه عقل است و عقل نيست. [1]

اما در مورد ادب همين بس كه اميرمؤمنان على عليه السلام در حديثى كه در غررالحكم‌ آمده مى‌فرمايد:

«خَيْرُ ما وَرَّثَ الْاباءُ لِلْأبْناءِ الْأدَبُ؛

بهترين چيزى كه پدران براى فرزندان به ارث مى‌گذارند ادب است». و در حديث ديگرى در همان كتاب از آن حضرت مى‌خوانيم:

«قَليلُ الْأدَبِ خَيْرٌ مِنْ كَثِيرِ النَّسَبِ؛

كمى ادب بهتر از برجستگى بسيار نسب است».

منظور از ادب حسن معاشرت با مردم و تواضع در برابر خلق و خالق و برخورد پسنديده با همه افراد است.

معنى اصلى واژه ادب دعوت كردن است و از آنجايى كه اخلاق نيك و برخورد شايسته مردم را به خوبى‌ها دعوت مى‌كند آن را ادب ناميده‌اند.

جمله زيبايى نيز از حكيم ايرانى بزرگمهر در اين زمينه نقل شده است كه مى‌گويد: بهترين ميراثى كه پدران براى فرزندان گذارده‌اند ادب است، زيرا كسى كه داراى ادب باشد به وسيله آن مى‌تواند اموال فراوانى كسب كند؛ ولى اگر پدر مال فراوانى بدون ادب براى فرزند گذاشته باشد فرزند با بى‌ادبى و نادانى همه را تلف كرده و از مال و ادب تهى دست مى‌شود.

آنچه امام عليه السلام درباره مشورت در اينجا بيان فرموده و آن را بهترين پشتيبان شمرده است مطلبى است كه به تعبيرات ديگر در ساير سخنان امام عليه السلام وارد شده است.

[1]. اصول كافى، ج 1، ص 11.