سپس دو نفر از شيوخ مسلمانان «طلحه» و «زبير» را به قتل رساندى در حالى كه آنها (به زعم تو) جزء عشره مبشره بودند (ده نفرى كه بشارت بهشت به آنها داده شده بود) به علاوه ام‌المؤمنين عايشه را با خوارى تبعيد كردى.

سپس دارالهجره (مدينه پيغمبر) را كه بهترين جايگاه بود رها ساختى و از حرمين شريفين دور شدى و به زندگى در كوفه راضى گشتى و پيش از اين نيز بر دو خليفه پيغمبر عيب مى‌گرفتى و حاضر نبودى با آنها بيعت كنى و حكومت امروز تو مشكلى از مسلمانان را حل نمى‌كند و من تصميم دارم با جمعى از مهاجران و انصار با شمشيرهاى كشيده به‌سوى تو آيم. قاتلان عثمان را به من بسپار و خود را رهايى بخش. [1]

اين نامه كه مملوّ از تعبيرات زشت و دشنام‌ها و توهين‌هاى بى‌شرمانه‌اى است كه ما از ذكر آن خوددارى كرده‌ايم و مملوّ از دروغ‌ها و تهمت‌هاى نارواست سبب شد كه امام نامه مورد بحث را در پاسخ او مرقوم دارد و به دروغ‌ها و تهمت‌هاى معاويه پاسخ گويد كه در شرح نامه يكى بعد از ديگرى خواهد آمد.

امام عليه السلام در آغاز مى‌فرمايد: «اما بعد از حمد و ثناى الهى همان‌گونه كه گفته‌اى ما و شما با هم الفت و اجتماع داشتيم؛ ولى در گذشته آنچه ميان ما و شما جدايى افكند اين بود كه ما ايمان (به خدا و پيغمبرش) آورديم و شما بر كفر خود باقى مانديد و امروز هم ما در راه راست گام بر مى‌داريم و شما منحرف شده‌ايد»؛

(أَمَّا بَعْدُ، فَإِنَّا كُنَّا نَحْنُ وَأَنْتُمْ عَلَى مَا ذَكَرْتَ مِنَ الْأُلْفَةِ وَالْجَمَاعَةِ، فَفَرَّقَ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ أَمْسِ أَنَّا آمَنَّا وَكَفَرْتُمْ، وَالْيَوْمَ أَنَّا اسْتَقَمْنَا وَفُتِنْتُمْ‌ [2])

. آن‌گاه امام عليه السلام مى‌افزايد: «آنها كه از گروه شما مسلمان شدند از روى ميل نبود

[1]. اين نامه را ابن ابى‌الحديد در شرح نهج البلاغه خود، ج 17، ص 251 آورده است‌

[2]. «فُتِنْتُم» از ريشه «فتنه» است كه معانى متعددى دارد از جمله: آزمايش و امتحان، فريب دادن، بلا و عذاب، سوختن در آتش، ضلالت و گمراهى و شرك و بت‌پرستى است و در اينجا دو معناى اخير مراد است‌