بر من سخت است كه غم و اندوه در چهره‌ام ديده شود كه موجب شماتت دشمن يا ناراحتى دوست گردد».

شرح و تفسير دست از مبارزه با خائنان بر نمى‌دارم‌

سخن امام عليه السلام در اين بخش از نامه، ناظر به مطلبى است كه عقيل در پايان نامه خود كه سابقاً گذشت آورده بود كه: «فرزند مادرم! نظر خود را درباره جنگ با مخالفان صريحا اظهار كن. اگر مى‌خواهى تا پاى مرگ بجنگى من و فرزندانم با تو هستيم و من هرگز دوست ندارم لحظه‌اى بعد از تو زنده بمانم»، امام عليه السلام مى‌فرمايد: «و اما آنچه درباره جنگ از من پرسيده‌اى و رأيم را خواسته‌اى، عقيده من اين است، با كسانى كه پيمان‌شكنى (و نقض بيعت) و پيكار با ما را حلال مى‌شمرند بجنگم تا آن‌گاه كه خدا را ملاقات كنم (و چشم از جهان بپوشم)»؛

(وَأَمَّا مَا سَأَلْتَ عَنْهُ مِنْ رَأْيِي فِي الْقِتَالِ، فَإِنَّ رَأْيِي قِتَالُ الْمُحِلِّينَ حَتَّى أَلْقَى‌ اللَّهَ).

تعبير به‌

«مُحِلِّينَ»

يا اشاره به كسانى است كه بيعت او را شكستند و در بصره پرچم جنگ جمل را برافراشتند و كسانى كه بعدا به آنها پيوستند [1] و يا اشاره به ستمگران شام است كه جنگ با او را در صفين حلال شمردند و بعد از واقعه صفين نيز همان راه نادرست شيطانى را ادامه دادند. ظاهر اين است كه هر دو گروه را شامل مى‌شود.

آن‌گاه امام عليه السلام براى اينكه اراده قاطع خود را در اين مبارزه پيگير به برادرش نشان دهد و به او اطمينان بخشد كه مخالفت گروه زيادى از اين پيمان‌شكنان تأثيرى در اراده او ندارد مى‌فرمايد: « (در اين راه) نه كثرت جمعيّت مردم در اطرافم بر عزت و قدرت من مى‌افزايد و نه پراكندگى آنها از اطراف من موجب‌

[1]. در صحاح اللغة آمده است كه محل به كسى مى‌گويند كه پيمان خود را شكسته و از آن خارج شده است.