جنگيدند و اين كار به سرعت انجام شد؛ درست به اندازه توقف ساعتى (و ضحاك و لشكرش درمانده و پراكنده شدند) و در حالى كه مرگ به سختى گلويش را مى‌فشرد نيمه جانى از معركه به در برد و از او جز رمقى باقى نمانده بود و با سختى و مشقت شديد از مهلكه رهايى يافت»؛

(فَاقْتَتَلُوا شَيْئاً كَلَا وَلَا، فَمَا كَانَ إِلَّا كَمَوْقِفِ سَاعَةٍ حَتَّى‌ نَجَا جَرِيضاً [1] بَعْدَ مَا أُخِذَ مِنْهُ بِالْمُخَنَّقِ‌ [2]، وَلَمْ يَبْقَ مِنْهُ غَيْرُ

الرَّمَقِ، فَلَأْياً بِلأْيٍ مَا نَجَا).

فراموش نبايد كرد كه اين ماجرا در خطبه 29 نيز به آن اشاره شده و آن خطبه و اين نامه با يكديگر هماهنگ است.

تعبير به‌

«كَلَا وَلَا»

به معناى اين است كه اين كار به سرعت انجام گرفت هماهنگ تلفظ كردن «لا و لا» و در بعضى از تعبيرات در كلمات عرب «لا و ذا» گفته مى‌شود و هر دو اشاره به همان كوتاهى زمان است كه در فارسى به جاى آن مى‌گوييم: مانند يك چشم بر هم زدن.

تعبير به‌

«بَعْدَ مَا أُخِذَ مِنْهُ بِالْمُخَنَّقِ»

- با توجّه به اينكه مُخنّق به معناى گلوگاه است كه اگر آن را فشار دهند انسان خفه مى‌شود- اشاره به اين است كه لشكريان امام عليه السلام ضحاك را تا پاى مرگ پيش بردند به گونه‌اى كه جز رمقى از او باقى نمانده بود. اين تعبير هم در عربى معمول است و هم در فارسى كه وقتى شخصى را تحت فشار شديد قرار مى‌دهند مى‌گويند: گلويش را فشرد.

قابل توجّه است كه ابراهيم ثقفى در كتاب‌ الغارات‌ ماجرايى را نقل مى‌كند كه تفسيرى است بر جمله امام عليه السلام:

«وَلَمْ يَبْقَ مِنْهُ غَيْرُ الرَّمَقِ؛

جز رمقى از ضحاك باقى نمانده بود» مى‌گويد: هنگامى كه ضحاك از دست فرمانده لشكر على عليه السلام «حجر بن عدى» فرار كرد شديدا تشنه شد، زيرا شتر حامل آب را گم كرد. در اين‌

[1]. «جريض» به معناى كسى است كه بر اثر شدت اندوه يا هيجان گلوگير شده است.

[2]. «مخنّق» به معناى گلوگاه از ريشه «خَنْق» بر وزن «جنگ» به معناى فشردن گلوى كسى است.