درباره گروه دوم در داستان جنگ احزاب مى‌فرمايد: « «وَيَسْتَأْذِنُ فَريقٌ مِّنْهُمُ النَّبِيَّ يَقُولُونَ إِنَّ بُيُوتَنا عَوْرَةٌ وَما هِىَ بِعَوْرَةٍ إِنْ يُريدُونَ إِلَّا فِراراً»؛ و گروهى از آنها از پيامبر اجازه (بازگشت) مى‌خواستند و مى‌گفتند: خانه‌هاى ما بى‌حفاظ است در حالى كه بى حفاظ نبود آنها فقط مى‌خواستند (از جنگ) فرار كنند». [1]

درباره گروه سوم مى‌فرمايد: « «فَرِحَ الْمُخَلَّفُونَ بِمَقْعَدِهِمْ خِلافَ رَسُولِ اللَّهِ وَكَرِهُوا أَنْ يُجاهِدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ فِى سَبيلِ اللَّه»؛ تخلف كنندگان (از جنگ تبوك) از مخالفت با پيامبر خدا و كناره گيرى از جهاد خوشحال شدند؛ و خوش نداشتند كه با مال و جان خود در راه خدا جهاد كنند». [2]

آن‌گاه امام عليه السلام براى خود دعايى از سوز دل مى‌كند و عرضه مى‌دارد: «از خدا تقاضا مى‌كنم كه براى نجات من از ميان اين‌گونه افراد به زودى گشايشى قرار دهد (و مرا از آنها برهاند)»؛

(أَسْأَلُ اللَّهَ تَعَالَى‌ أَنْ يَجْعَلَ لِي مِنْهُمْ فَرَجاً عَاجِلًا).

در تأكيد اين خواسته خود مى‌فرمايد: «به خدا سوگند اگر علاقه من به هنگام پيكار با دشمن به شهادت نبود و خود را براى مرگ در راه خدا آماده نساخته بودم، دوست داشتم حتى يك روز با اين مردم روبه‌رو نشوم و هرگز آنها را ملاقات نكنم»؛

(فَوَ اللَّهِ لَوْ لَاطَمَعِي عِنْدَ لِقَائِي عَدُوِّي فِي الشَّهَادَةِ، وَتَوْطِينِي‌ [3]

نَفْسِي عَلَى‌ الْمَنِيَّةِ، لَأَحْبَبْتُ أَلَّا أَلْقَى‌ مَعَ هَؤُلاءِ يَوْماً وَاحِداً وَلَا أَلْتَقِيَ بِهِمْ أَبَداً).

نامردمى آن مردمان به جايى رسيده بود كه امام عليه السلام با آن صبر و حوصله‌اى كه بيست و پنج سال در گوشه خانه ماند همچون كسى كه استخوان در گلويش باشد و خاشاك در چشمش و همه را تحمل كرد؛ ولى طىّ اين مدت به قدرى در فشار

[1]. احزاب، آيه 13.

[2]. توبه، آيه 81.

[3]. «توطين» به معناى آماده ساختن، از ريشه «وطن» بر وزن «بطن» به معناى وطن گزيدن گرفته شده و از آنجاكه هر كس كه در محلى سكنا مى‌گزيند خود را آماده براى زيستن در آنجا مى‌كند، توطين به معناى آماده سازى آمده است.