ناگفته پيداست كه افراد خودخواه و خودپسند هنگامى كه از سوى كسانى تمجيد و ستايش شوند ممكن است از مسير حق باز گردند و روى حب ذات به ثناخوان علاقه‌مند گردند و به سبب همين علاقه حكم را ظالمانه به نفع او صادر كنند. امام تأكيد مى‌كند كه اين قبيل افراد لايق مقام قضاوت ميان مسلمانان نيستند، هرچند صفات ديگر در آنها موجود باشد.

آن‌گاه امام به دنبال ذكر اين صفات دوازده‌گانه كه هر يك از ديگرى برتر و مهم‌تر است به قضاتى مى‌پردازد كه هنگام روبه‌رو شدن به پيچيده‌ترين پرونده‌ها بتوانند با كمال هوشيارى و شجاعت حق را از باطل تشخيص دهند و بر طبق آن حكم كنند، هرچند صاحب حق ضعيف‌ترين فرد جامعه و مخالف آن قوى‌ترين افراد باشند و همان‌گونه كه امام در پايان اين اوصاف مى‌فرمايد:

«و البته اين گونه افراد كم‌اند»؛

(وَأُولَئِكَ قَلِيلٌ).

ولى مهم اين است كه با صبر و حوصله و بررسى همه جانبه بايد اين قليل را از ميان نخبگان يافت و بر كرسى قضاوت در ميان مسلمانان نشاند.

سپس امام عليه السلام به دنبال بيان اوصاف به ذكر وظايف زمامدار در برابر چنين قضاتى مى‌پردازد و سه دستور بسيار مهم درباره آنها صادر مى‌كند.

نخست مى‌فرمايد: «سپس با جديت هرچه بيشتر داورى‌هاى او را بررسى كن»؛

(ثُمَّ أَكْثِرْ تَعَاهُدَ [1] قَضَائِهِ).

اشاره به اينكه، هرچند واجدان اين صفات مورد اعتمادند با اين حال چون مسأله قضاوت بسيار مهم است و ممكن است گاه گرفتار اشتباه و خطا يا انحراف شوند، بازرس‌هايى بفرست تا احكام قضايى آنها را بررسى كنند و يا خودت از نزديك پاره‌اى از قضاوت‌هاى آنها را بررسى كن كه اين كار قاضى را در طرفدارى از عدالت تقويت مى‌كند.

البته اين سخن بدان معنا نيست كه در نظام قضايى اسلام مسأله تجديد نظر

[1]. «تَعاهُد» به معناى بررسى كردن است و معناى آن به طور مشروح‌تر در چند صفحه قبل آمد.