اين تعبير مى‌رساند كه در مورد قضات حتماً بايد به سراغ برترين‌ها رفت، چرا كه مسأله قضاوت امرى بسيار سنگين، حساس و سرنوشت‌ساز است كه تنها برترين‌ها مى‌توانند آن را سر و سامان بخشند.

تعبير به «اخْتَرْ» نشان مى‌دهد كه قضات با آراى مردم- آن‌گونه كه در بعضى كشورهاى امروز رايج است- انتخاب نمى‌شوند، بلكه زمامدار و رهبر آنها را مستقيماً يا به‌وسيله افراد مورد اعتماد خود برمى‌گزيند، زيرا مسأله صلاحيت قضايى چيزى نيست كه مردم بتوانند درباره آن داورى كنند و رأى بدهند.

آن‌گاه دوازده صفت براى آنها برمى‌شمارد كه در واقع از قبيل تفصيل پس از اجمال است و نشان مى‌دهد برترين‌ها چه كسانى‌اند:

1. مى‌فرمايد: «كسى كه امور مختلف وى را در تنگنا قرار ندهد»؛

(مِمَّنْ لَا تَضِيقُ بِهِ الْأُمُورُ).

اشاره به اينكه آگاهى آنها درباره مسائل مختلف و قوانين اسلام و شناخت موضوعات در حدى باشد كه هر مسأله پيچيده‌اى پيش آيد راه حل آن را بدانند و در تنگنا قرار نگيرند. به سخن ديگر هم به احكام شرع واقف باشد و هم در تشخيص موضوع آگاه تا بتواند رد فروع به اصول و استخراج فروع از اصول كند و اين وصف تنها در مجتهدان مبرّز وجود دارد.

2. در بيان دومين وصف مى‌فرمايد: «و برخورد مخالفان و خصوم با يكديگر او را به خشم و لجاجت وا ندارد»؛

(وَلَا تُمَحِّكُهُ‌ [1] الْخُصُومُ).

يعنى آن‌چنان سعه صدرى داشته باشد كه اگر گاهى طرفين دعوا در محضر او به نزاع و جنجال برخيزند از كوره در نرود و حكم عادلانه الهى را درباره آنها هرچند جسور و بى‌ادب باشند صادر كند.

3. امام در سومين وصف قضات لايق و كارآمد مى‌فرمايد: «كسى كه در لغزش‌

[1]. «تُمَحِّكُهُ» از ريشه «مَحْك» بر وزن «مكر» به معناى پرخاشگرى و لجاجت گرفته شده است.