امام عليه السلام مالك اشتر را از مشورت با سه گروه به شدّت برحذر مى‌دارد و آثار سوء مشورت با آنها را در عباراتى كوتاه و پرمعنا بيان مى‌دارد. مى‌فرمايد: «هرگز بخيل را در مشورت خود دخالت مده، زيرا تو را از احسان و نيكى كردن منصرف مى‌سازد و از تهى دستى و فقر مى‌ترساند و نيز با شخص ترسو مشورت مكن كه روحيه تو را در انجام امور تضعيف مى‌كند و از مشورت با افراد حريص برحذر باش كه حرص ورزيدن را از طريق ستمگرى در نظرت زينت مى‌دهند»؛

(وَلَا تُدْخِلَنَّ فِي مَشُورَتِكَ بَخِيلًا يَعْدِلُ بِكَ عَنِ الْفَضْلِ، وَيَعِدُكَ الْفَقْرَ، وَلَا جَبَاناً يُضْعِفُكَ عَنِ الْأُمُورِ، وَلَا حَرِيصاً يُزَيِّنُ لَكَ الشَّرَهَ‌ [1] بِالْجَوْرِ).

امام عليه السلام در واقع او را به سه اصل توصيه مى‌كند: سخاوت، شجاعت و قناعت و توكل. روشن است كه مشورت با فرد بخيل جلوى سخاوت را مى‌گيرد و با شخص ترسو پايه‌هاى شجاعت را سست مى‌كند و با حريص قناعت را متزلزل مى‌سازد كه لازمه آن ستم كردن بر رعاياست.

از سوى ديگر، در برابر امور رفاهى رعايا بخيلان مانع مى‌شوند و در امور نظامى و نبرد با دشمنان ترسوها سنگ مى‌اندازند و در امور اقتصادى حريصان سدّ راهند، بنابراين مشاوران والى بايد از ميان كسانى انتخاب شوند كه در شئون مختلف كشور او را يارى دهند و اراده و تصميم وى را تقويت كنند و از امورى كه مصالح مردم را برباد مى‌دهد برحذر دارند.

آن‌گاه امام در پايان اين بحث به ريشه‌هاى اين سه صفت زشت وناپسند پرداخته و همه آنها را به يك اصل باز مى‌گرداند. مى‌فرمايد: «زيرا «بخل» و «ترس» و «حرص»، تمايلات گوناگونى هستند كه جامع آنها «سوء» ظن به خداوند است»؛

(فَإِنَّ الْبُخْلَ وَالْجُبْنَ وَالْحِرْصَ غَرَائِزُ [2] شَتَّى يَجْمَعُهَا سُوءُ الظَّنِّ بِاللَّهِ).

[1]. «الشَّرَه» به معناى حرص شديد است.

[2]. «غَرائز» جميع غريزه به معناى طبيعت و قريحه و انگيزه‌هاى متمركز درون ذات انسان يا جانداران ديگر است. از ريشه «غَرْز» بر وزن «قرض» به معناى سوراخ كردن گرفته شده گويى درون انسان را سوراخ مى‌كنند و انگيزه‌اى در آن جاى مى‌دهند.