او در جبروتش خود را بركنار دار، زيرا خداوند هر جبارى را ذليل و هر فرد خودپسند متكبّرى را خوار مى‌دارد»؛

(إِيَّاكَ وَمُسَامَاةَ [1] اللَّهِ فِي عَظَمَتِهِ، وَالتَّشَبُّهَ بِهِ‌

فِي جَبَرُوتِهِ، فَإِنَّ اللَّهَ يُذِلُّ كُلَّ جَبَّارٍ، وَيُهِينُ كُلَّ مُخْتَالٍ‌ [2]).

در واقع كسانى كه از باد كبر و غرور سرمستند عملًا دعوى همتايى با خدا را دارند در حالى كه ذرّه ناچيزى دربرابر اقيانوس عظمت او هستند. كيفر اين‌گونه بلندپروازىِ بى‌معنا همان است كه خداوند آنها را به ذلت و خوارى بكشاند و اگر متكبّران و مغروران توجّه به پايان كار خويش كنند از مركب غرور و كبر پايين خواهند آمد.

در اين زمينه احاديث پرمعنايى از پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و ساير امامان معصوم عليهم السلام نقل شده است.

در حديثى از امام صادق عليه السلام مى‌خوانيم كه از آن حضرت درباره‌

«أَدْنَى الْإِلْحَادِ»؛

(نخستين مرحله كفر) سؤال شد. امام عليه السلام فرمود:

«إِنَّ الْكِبْرَ أَدْنَاهُ؛

تكبّر مرحله نخست آن است». [3]

در حديث ديگرى از امام صادق عليه السلام آمده است:

«الْكِبْرُ رِدَاءُ اللَّهِ فَمَنْ نَازَعَ اللَّهَ شَيْئاً مِنْ ذَلِكَ أَكَبَّهُ اللَّهُ فِي النَّارِ؛

بزرگى، ردايى است كه تنها بر قامت كبريايى خداوند موزون است كسى كه با خداوند در اين امر به منازعه برخيزد (و خود را بزرگ ببيند) خداوند او را به صورت در آتش دوزخ مى‌افكند». [4]

البته تمام اينها به علت آثار بسيار منفى فردى و اجتماعى است كه دامان شخص مغرور و متكبّر را مى‌گيرد. در روايات متعدّدى وارد شده است كه كبر

[1]. «مُساماة» به معناى برترى جويى و مقابله كردن است.

[2]. «مُخْتال» به معناى متكبّر مغرور است از ريشه «خُيَلاء» بر وزن «جهلاء» به معناى تخيلاتى است كه انسان بر اثر آن خود را بزرگ مى‌بيند.

[3]. كافى، ج 2، ص 309، ح 1.

[4]. همان مدرك، ح 5.