فقهاست اين است كه آغاز نماز صبح زمانى است كه صبح صادق يعنى سپيده گسترده در كنار افق طلوع مى‌كند. در اين مسأله ميان مسلمانان اتفاق نظر وجود دارد؛ ولى از آنجا كه در درون شهرها برخاستن و به بيرون شهر و يا پشت بام رفتن و نگاه به بيرون نمودن كار آسانى نيست، امام عليه السلام معيار آسان‌ترى بيان فرموده و آن اينكه هوا كمى روشن شود به اندازه‌اى كه انسان شخصى را كه در كنارش نشسته ببيند و بشناسد. به‌علاوه براى حضور مردم در جماعت مقدار زمان بيشترى لازم است كه با آنچه امام عليه السلام فرموده كاملًا تطبيق مى‌كند.

در پايان اين دستور العمل مى‌فرمايد: «و بايد آن‌گونه با آنها نماز بخوانيد كه ضعيف‌ترين مأمومين مى‌توانند بخوانند و هرگز فتنه‌گر نباشيد (كه با طول دادن نماز و دعاهاى آن گروهى را بفريبيد و گروه ديگرى را به زحمت بيفكنيد)»؛

(وَصَلُّوا بِهِمْ صَلَاةَ أَضْعَفِهِمْ وَلَا تَكُونُوا فَتَّانِينَ).

اهمّيّت اين موضوع تا آن حد است كه در حديثى اميرمؤمنان على عليه السلام مى‌گويد: «آخرين توصيه‌اى كه پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله به من فرمود اين بود:

«إِذَا صَلَّيْتَ فَصَلِّ صَلَاةَ أَضْعَفِ مَنْ خَلْفَكَ؛

هنگامى كه نماز مى‌خوانى همچون ضعيف‌ترين كسانى كه پشت سر تو هستند نماز بخوان». [1]

هنگامى كه پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله مرا (براى نشر اسلام) به يمن فرستاد سؤال كردم چگونه با آنها نماز بخوانم به من فرمود:

«صَلِّ بِهِمْ كَصَلَاةِ أَضْعَفِهِمْ وَكُنْ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيما».. [2]

همين معنا در نامه بعد كه عهدنامه مالك اشتر است نيز آمده كه على عليه السلام به مالك نيز همين‌گونه توصيه كرد.

«فتّان» از ريشه فتنه در اصل به معناى قرار دادن طلا در كوره است تا

[1]. من لايحضره الفقيه، ج 1، ص 283، ح 870.

[2]. بحارالانوار، ج 33، ص 607.