و تحميق عوام، مطالبه خون عثمان را عنوان كردند و از امام خواستند كه قاتلان عثمان را به آنها بسپارد تا قصاص كنند؛ ولى امام عليه السلام مى‌فرمايد: با اين كار هرگز به مقصود خود نخواهى رسيد و تو و همدستانت كه شريك قتل عثمان بوده‌ايد هرگز نمى‌توانيد خون او را مطالبه كنيد و قاتلان را به قصاص برسانيد.

اين احتمال نيز وجود دارد كه منظور از جمله‌

«مَا قُضِيَ فَوَاتُهُ»

حكومت شام باشد كه معاويه آن را از امام عليه السلام درخواست كرده بود. امام عليه السلام مى‌فرمايد: من هرگز تو را به چنين حكومتى منصوب نخواهم كرد. گواه بر اين احتمال مطلبى است كه در نامه 17 گذشت.

احتمال ديگرى نيز از سوى بعضى از شارحان در اينجا داده شده و آن اينكه امام عليه السلام مى‌فرمايد: تو هرگز به دنيايى كه مى‌خواهى نخواهى رسيد و چند روز حكومت با تمام حوادث و مشكلاتش امرى است زود گذر و بيهوده و مرگ‌بار.

شاهد اين تفسير جمله‌اى است كه در بعضى از نقل‌هاى اين نامه پيش از اين جمله آمده است كه مى‌فرمايد:

«فَاحْذَرِ الدُّنْيَا فَإِنَّهُ لَافَرَحَ فِي شَيْ‌ءٍ وَصَلْتَ إِلَيْهِ مِنْهَا وَلَقَدْ عَلِمْتُ أَنَّكَ غَيْرُ مُدْرِكٍ مَا قُضِيَ فَوَاتُه؛

از دنيا بپرهيز، زيرا آنچه از زرق و برق دنيا نصيب تو مى‌شود شادى آفرين نيست و من مى‌دانم تو به آنچه فرمان الهى بر از دست رفتن آن صادر شده نخواهى رسيد». [1]

سپس امام عليه السلام در سومين نكته از نامه خود به معاويه هشدار مى‌دهد تا از خواب غفلت بيدار گردد، مى‌فرمايد: «گروهى (پيش از تو) در مطالبه امر (خلافت) به ناحق برخاستند و با هم به خدا سوگند ياد كردند؛ ولى خداوند آنها را تكذيب كرد (چرا كه هرگز به اهدافشان نرسيدند)»؛

(وَقَدْ رَامَ أَقْوَامٌ أَمْراً بِغَيْرِ الْحَقِّ فَتَأَلَّوْا [2] عَلَى اللَّهِ فَأَكْذَبَهُمْ).

[1]. ر. ك: بحارالانوار، ج 32، ص 537.

[2]. «تَأَلَّوا» از ريشه «الِيّة» بر وزن «عطية» به معناى سوگند ياد كردن، گرفته شده و هنگامى كه به باب تفعل برود (مانند واژه مورد بحث) به معناى هم قسم شدن مى‌آيد. در بعضى از نسخ نهج‌البلاغه به‌جاى اين واژه تَأَوَّلُوا آمده كه در اينجا به معناى تفسير به رأى است؛ يعنى گروهى براى رسيدن به اهداف خود آياتى از قرآن را بر طبق ميل و هواى نفس خويش تأويل كردند.