در احاديث مختلفى از اميرمؤمنان على عليه السلام به همين مسأله اشاره شده، از جمله در حديثى در غررالحكم‌ آمده است:

«مَنِ اسْتَدامَ رِياضَةَ نَفْسِهِ انْتَفَعَ؛

كسى كه پيوسته نفس خويش را رياضت دهد (از اشراقات الهيه) بهره‌مند خواهد شد». [1] و در حديث ديگرى در همان كتاب مى‌فرمايد:

«الشريعة رياضة النفس؛

شريعت اسلام رياضت نفس است». [2]

در حديث ديگرى از رسول خدا صلى الله عليه و آله آمده است كه يكى از وصيّت‌هاى خضر نبى به حضرت موسى عليهما السلام اين بود:

«رَضِّ نَفْسَكَ عَلَى الصَّبْرِ تَخْلُص مِنَ الْإثْمِ؛

نفس خويش را با شكيبايى رياضت ده تا از گناه نجات يابى». [3]

در حديث ديگرى از همان حضرت آمده است:

«جَوِّعُوا بُطُونَكُمْ وَأظْمَئُوا أكْبادَكُمْ وأعِرُوا أجْسادَكُمْ وَطَهِّرُوا قُلُوبَكُمْ عَساكُمْ أَنْ تُجاوِزُوا الْمَلَأَ الأَعْلى‌؛

شكم‌هاى خود را گرسنگى دهيد و جگرهاى خود را تشنگى و بدن‌ها را (از لباس‌هاى پر زرق و برق) برهنه كنيد و دل‌هايتان را پاك سازيد تا از فرشتگان فراتر رويد». [4]

ولى گاه گروهى به عنوان رياضت نفس، راه افراط و خطا را پيموده، مرتكب رياضت‌هاى بسيار شاق و گاه خطرناك و نامشروع شده‌اند كه نمونه‌هاى آن در احياء العلوم‌ غزالى و ساير كتب صوفيه فراوان ديده مى‌شود.

از جمله نقل است كه «شبلى» سردابه‌اى داشت كه در آنجا مى‌رفت و يك بغل چوب با خود مى‌برد و هرگاه غفلتى به دل او در مى‌آمد، خويشتن را بدان چوب‌ها مى‌زد و گاه بود كه همه چوب‌ها مى‌شكست. او دست و پاى خود را بر ديوار مى‌كوبيد. [5]

[1]. غررالحكم، ح 4809.

[2]. همان مدرك، ح 4791.

[3]. كنزالعمّال، ح 44176.

[4]. ميزان‌الحكمة، ح 7541.

[5]. تذكرة الاولياء، ج 1، ص 235.