«عبر» از مادّه «عبرت» از ريشه «عبور» گرفته شده، به همين دليل هنگامى كه انسان حادثه‌اى را مى‌بيند و از آن عبور كرده و مصداق‌هاى ديگرى را در نظر مى‌گيرد به آن عبرت گفته مى‌شود و قرآن مجيد پر است از تواريخ انبيا و اقوام پيشين كه به عنوان درس عبرت بيان شده و جاى جاى آنها آموزنده و پر معنى است.

«امثال» مى‌تواند اشاره به مثلهايى باشد كه در قرآن مجيد آمده و آن نيز فراوان است، مانند: «أَ لَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ»، آيا نديدى چگونه خداوند مثالى براى سخن پاك گفته است و آن را تشبيه به درخت پاك و پاكيزه‌اى مى‌كند (كه پر بار و پر ثمر است)»؟ [1] و مى‌تواند اشاره به افراد و اشخاصى بوده باشد كه شرح حال آنها به عنوان يك مثال و يك الگو در قرآن آمده، مانند: «ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قالَتْ رَبِّ ابْنِ لِي عِنْدَكَ بَيْتاً فِي الْجَنَّةِ وَ نَجِّنِي مِنْ فِرْعَوْنَ وَ عَمَلِهِ وَ نَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ»، خداوند مثلى براى مؤمنان زده، به همسر فرعون در آن هنگام كه گفت: پروردگارا خانه‌اى براى من نزد خودت در بهشت بساز و مرا از فرعون و عمل او نجات ده و مرا از قوم ظالم، رهايى بخش». [2] 6- «و مطلق و مقيّد آن را روشن ساخته است» (و مرسله و محدوده).

«مطلق» احكامى است كه بدون قيد و شرط بيان شده، مانند: «أَحَلَّ اللَّهُ الْبَيْعَ»، خداوند خريد و فروش را حلال كرده» [3] و «مقيّد» حكمى است كه با قيد و شرطى بيان شده، مانند: «تِجارَةً عَنْ تَراضٍ مِنْكُمْ»، تجارتى كه از روى رضايت شما بوده باشد». [4] روشن است كه جمع ميان مطلق و مقيّد ايجاب مى‌كند كه مطلق را به وسيله مقيّد، تقييد كنيم و در مثال بالا تنها معامله‌اى را صحيح بدانيم كه مورد تراضى‌

[1] سوره ابراهيم، آيه 24.

[2] سوره تحريم، آيه 11.

[3] سوره بقره، آيه 275.

[4] سوره نساء، آيه 29.