نباشد، گناهى بر او نيست (و مى‌تواند براى حفظ جان خود از گوشتهاى حرام بخورد)». [1] «عزائم» احكامى است كه هيچ گونه استثنايى در آن نيست، مانند: «وَ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ لا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئاً»، خدا را پرستش كنيد و هيچ چيز را شريك خدا قرار ندهيد». [2] 4- «و خاصّ و عام آن را توضيح داده است» (و خاصّه و عامّه).

«خاص» احكامى است كه همه مسلمين را شامل نمى‌شود مانند حكم حج كه مخصوص افراد مستطيع است‌ «وَ لِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا» [3] و «عام» مانند دستور نماز است كه همه را شامل مى‌گردد: «وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ».

اين احتمال نيز داده شده كه منظور از خاص، آياتى است كه ظاهر آن عموميّت دارد ولى منظور از آن، مورد خاصّى است، مانند آيه ولايت: «إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ»، سرپرست و ولىّ شما تنها خداست و پيامبر او و آنها كه ايمان آورده‌اند همانها كه نماز را بر پا مى‌دارند و در حال ركوع زكات مى‌دهند». [4] و مى‌دانيم كه اين آيه، تنها يك مصداق بيشتر نداشت و آن امير مؤمنان على (ع) بود.

ولى عام، آياتى است كه عموميّت دارد و همگان را شامل مى‌شود مانند:

«السَّارِقُ وَ السَّارِقَةُ فَاقْطَعُوا أَيْدِيَهُما»، دست مرد و زن دزد را ببريد»! [5] 5- «و پندها و مثلهايش را تبيين كرده است» (و عبره و امثاله).

[1] سوره بقره، آيه 173.

[2] سوره نساء، آيه 36.

[3] سوره آل عمران، آيه 97.

[4] سوره مائده، آيه 55.

[5] سوره مائده، آيه 38.