مستقل و جداگانه‌اى است.

آنچه لازم است در اين جا به آن اشاره شود چند موضوع است كه ذيلا به طور فشرده مى‌آوريم:

1- از «قرآن مجيد» و همچنين خطبه‌هاى «نهج البلاغه» مسأله ثبوت انواع، حد اقل در مورد انسان استفاده مى‌شود، ولى در مورد ساير انواع موجودات تصريحات خاصى ديده نمى‌شود. هر چند بعضى از طرفداران فرضيّه تحوّل به طور عام كه انسان را نيز شامل مى‌شود اصرار دارند كه آيات قرآن و تعبيرات نهج البلاغه را به طورى توجيه كنند كه با نظريه تحوّل و تكامل بسازد و حتّى اين آيات و خطبه‌ها را دليلى بر مدّعاى خود شمرده‌اند.

ولى هر ناظر بى‌طرف مى‌داند كه اين ادّعا جز با تكلّفات بعيد امكان‌پذير نيست.

2- مسأله تكامل يا ثبوت انواع مسأله‌اى نيست كه بتوان با آزمايش و دلايل حسى و عقلى اثبات كرد چرا كه ريشه‌هاى آن در ميليونها سال قبل نهفته شده، بنا بر اين آنچه طرفداران يا مخالفان آن مى‌گويند همه شكل فرضيه دارد و دلايل آنها بيش از يك سلسله دلايل ظنّى نيست، بنا بر اين هرگز نمى‌توان گفت آيات خلقت انسان و عبارات نهج البلاغه با گفته‌هاى آنها نفى مى‌شود.

به تعبيرى ديگر: علوم در اين گونه فرضيّات راه خود را طى مى‌كنند بى‌آنكه بتوانند لطمه‌اى به باورهاى مذهبى بزنند و لذا فرضيّات علمى دائما در حال تغيير و تحوّلند و اى بسا فردا، قراين تازه‌اى كشف بشود و فرضيّه ثبوت انواع، طرفداران بسيار زيادترى پيدا كند. مثلا در اين اواخر در مطبوعات، اين خبر به چشم مى‌خورد كه جمجمه‌هايى از انسانهاى مربوط به حدود 2 (دو) ميليون سال قبل پيدا شده كه با انسان امروزى فرق چندانى ندارد و اين مطلب پايه‌هاى فرضيّه تكامل را به لرزه در آورد چرا كه آنها معتقدند انسانهايى كه در چند صد هزار سال قبل مى‌زيسته‌اند هرگز به صورت انسانهاى كنونى نبوده‌اند.