فرآورده‌ها و ارمغان‌ها

موضوع بحث ما همانطور كه در بحث گذشته بيان شد دين و فرآورده‌هاى دينى است. يعنى مى‌خواهيم ببينيم نتايج و آثارى كه دين و مذهب در زندگانى انسان ايجاد مى‌كند و ارمغان‌هايى كه مذهب و دين براى بشر آورده است، چيست؟

در بحث گذشته درباره اين موضوع در قسمت اوّل مطالبى گفته شد «حقيقت دين و مذهب از نظر فلسفى و از نظر منطق اسلام و منطق عقل» براى ما روشن گرديد.

اما قسمت دوّم بحث، يعنى‌ فرآورده‌هاى مذهب‌ و نتايجى كه دين و مذهب در زندگانى انسان‌ها دارد اين موضوع، موضوعى است بسيار دامنه‌دار.

زيرا مذهب و دين در تمام شئون زندگانى انسان اثر مى‌گذارد و در تمام طول تاريخ با زندگى انسان‌ها آميخته بوده است و اگر بخواهيم بحث گسترده‌اى درباره نتايج دين ومذهب در زندگانى بشر بطور همه جانبه عنوان كنيم:

نخست بحثى درباره: آثار مذهب از نظر جنبه‌هاى روانى‌ بايد عنوان شود.

بحث ديگر درباره: تأثير مذهب در عدالت اجتماعى و تأمين عدالت اجتماعى.

بحث سوّمى درباره: تأثير مذهب و دين در مبارزه با فساد.

بحث ديگرى درباره: تأثير مذهب در جنبه‌هاى سياسى و اقتصادى مطرح گردد.

بنابراين ملاحظه مى‌كنيد مسأله تأثير مذهب و نتايج دين در زندگانى بشر جنبه‌هاى گوناگونى دارد كه هر كدام نيازمند بحث مستقل و مشروحى است.

اما آنچه ما مى‌خواهيم تنها دراين گفتار فشرده و كوتاه پيرامون آن بحث كنيم، فقط يك زاويه مطلب است و آن اين است كه مذهب و دين چه تأثيرى در احياى نيروى تفكّر و انديشه دارد.

و به عبارت ديگر نيروى مذهب چگونه مى‌تواند انقلاب فكرى در محيط اجتماع برپا كند؟

تنها قسمتى كه ما از آثار مذهب در اين رساله بحث مى‌كنيم، همين قسمت است:

نقش مذهب وتأثير عقايد دينى در انقلاب فكرى و زنده كردن نيروى تفكّر در اجتماع.

چرا ما از تمام قسمتهاى آثار مذهب و ره‌آوردهايى كه دين براى بشر آورده است به اين قسمت پرداختيم؟

براى اين است كه به عقيده ما از تمام قسمت‌ها حساس‌تر براى يك جمعيّت همين مسأله زنده كردن نيروى تفكّر و نيروى انديشه است، تمام انقلاب‌هاى اجتماعى در پرتو همين انقلاب فكرى و فرهنگى و عقلانى ايجاد مى‌شود، و تا نيروى عقل و انديشه ملتى بكار نيفتد، جنبه‌هاى ديگر براى هميشه تعطيل خواهد ماند.

و از استعدادهاى نهفته آنها بهره‌بردارى نخواهد شد.

تاريخ انبيا و پيغمبران نيز همين مطلب را نشان مى‌دهد. انبيا و پيغمبران خدا احياى اجتماعات را از: احياى‌