الْقَريبَ؛ از دوستى با دروغگو بپرهيز كه مانند سراب است، دور را در نظر تو نزديك، و نزديك را دور مى‌سازد». (و تو را گمراه مى‌كند). [1]

از روايات بالا به خوبى استفاده مى‌شود كه دروغ سرچشمه انواع گناهان و متزلزل كننده اركان ايمان و بدترين سخنان و دعوت كننده به انواع معاصى و شاخه‌اى از شاخه‌هاى نفاق و پاره كننده رشته‌هاى اعتماد و اتّحاد است، و درباره كمتر گناهى اين همه نكوهش و مذمّت ديده مى‌شود.

در اينجا نكات مهمى باقى مانده است كه به طور فشرده به آن مى‌پردازيم:

1- آثار زيان بار دروغ‌

گرچه آيات و رواياتى كه در بالا آمد به قدر كافى پرده از روى اين مسأله برداشت، ولى اهميت موضوع تحليل‌هاى بيشترى را در اينجا مى‌طلبد.

نخستين اثر زيان بار دروغ رسوايى و بى‌آبرويى و از دست دادن پايگاه اجتماعى و اعتماد مردم است.

ضرب المثل معروفى مى‌گويد: دروغ‌گو حافظه ندارد، و تجربيات نشان مى‌دهد كه دروغ بودن يك سخن را براى مدت طولانى نمى‌توان پنهان داشت اگر مسأله بى‌اهميتى باشد ممكن است فراموش شود، ولى اگر مسأله مهمى باشد سرانجام واقعيت‌ها خود را نشان مى‌دهد و راز دروغگو فاش مى‌شود، نه به خاطر اين كه دروغگو حافظه ندارد، بلكه به خاطر اين كه دروغ چيزى نيست كه آن را بتوان به حافظه سپرد زيرا يك حادثه كه واقع مى‌شود ارتباط زيادى به حوادث اطراف خود

[1]. نهج البلاغه، كلمات قصار، كلمه 38.