راه دوم: تفسير آيه در سايه روايات‌

احاديث و رواياتى كه در شأن نزول اين آيه شريفه وارد شده، فراوان است.

مرحوم علّامه امينى «رضوان اللَّه عليه» در كتاب ارزشمند و بى‌نظيرش، الغدير [1]، به صورت گسترده‌اى پيرامون واقعه غدير بحث كرده است. وى حديث غدير را، در اين كتاب تحقيقى، از يكصد و ده نفر از صحابه پيامبر نقل مى‌كند؛ علاوه بر اين، از هشتاد نفر از «تابعين» [2] نيز حديث ارزشمند غدير را نقل مى‌كند؛ نويسنده توانمند الغدير احاديث مربوط به اين حادثه بزرگ و كم نظير را از سيصد و شصت كتاب مختلف نقل كرده است؛ كتابهايى كه قسمتى از آن، از اهل سنّت و قسمتى ديگر، از شيعه است؛ امّا نكته قابل توجّه اين كه تمام روايات مربوط به حادثه پرشكوه غدير مربوط به بحث ما نمى‌شود، بلكه تنها رواياتى كه درباره نزول اين آيه شريفه بحث مى‌كند مرتبط با بحث ماست و اتّفاقاً تعداد چنين رواياتى نيز كم نيست و تنها محقّق بزرگ علّامه امينى در كتاب فوق شانزده روايت در اين زمينه نقل كرده است. [3]

به برخى از اين روايات توجّه كنيد:

1- سيوطى، كه از علماى اهل سنّت است و در كشور مصر مى‌زيسته و در نزد اهل سنّت انسان معتبرى محسوب مى‌شود، روايت زير را در كتاب خويش نقل كرده است:

«ابو سعيد خدرى مى‌گويد:

لَمَّا نَصَبَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه و آله عَلِيّاً عليه السلام يَوْمَ غَديرِ خُمٍّ فَنادى لَهُ بِالْوِلايَةِ، هَبَطَ جِبْرَئيلُ بِهذِهِ الْآيَةِ: «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ ...»

[1] هر چند در موضوع كتاب الغدير، كتابهاى ديگرى، نظير عبقات الانوار، المراجعات، احقاق الحق و مانند آن نوشته شده است، ولى اين كتابها به پاى الغدير نمى‌رسد؛ چون مرحوم علّامه، دقيقتر و منظم‌تر بحث كرده است.

[2] تفاوت «صحابه» و «تابعين» در اين است كه صحابه به زيارت پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله نائل شده‌اند و در زمان حيات آن حضرت مى‌زيستند، ولى تابعين موفّق به زيارت پيامبر صلى الله عليه و آله نشده و در زمان حيات حضرتش نمى‌زيستند، بلكه در عصر صحابه زندگى مى‌كردند.

[3] الغدير في الكتاب و السّنة و الأدب، جلد 1، صفحه 230.