نازل شده، چنين آمده است:

إِنَّما حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَ الدَّمَ وَ لَحْمَ الْخِنْزِيرِ وَ ما أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ باغٍ وَ لا عادٍ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ‌

خداوند، تنها مردار، خون، گوشت خوك و آنچه را با نام غير خدا سر بريده‌اند، بر شما حرام كرده است؛ امّا كسانى كه ناچار شوند، در حالى كه تجاوز و تعدّى از حد ننمايند، (خدا آنها را مى‌بخشد؛ چرا كه) خدا آمرزنده و مهربان است.

در آيه شريفه فوق، كه قبل از آيه مورد بحث نازل گشته، نيز حكم اضطرار آمده است.

ج- در آيه 173 سوره بقره، كه در اوائل هجرت در مدينه بر پيامبر صلى الله عليه و آله نازل شد، نيز حكم اضطرار آمده است؛ و از آنجا كه اين آيه، شبيه آيه قبل است (البتّه با تفاوت اندكى) از تكرار آن صرف نظر مى‌كنيم.

نتيجه اين كه، حكم اضطرار قبل از آيه مورد بحث در سه آيه قرآن آمده است، [1] بنابراين آنچه در آيه مزبور آمده حكم جديدى نيست و منافاتى با آيه اكمال دين ندارد و پس از آيه اكمال دين هيچ قانون جديدى بر پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله نازل نشد.

جواب دوم: آيات قرآن مجيد به ترتيب نزول جمع‌آورى نشده است بلكه طبق دستور پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله به سبك خاصّى تدوين شده است، به عنوان مثال آيه 67 سوره مائده: «يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ ...» به يقين قبل از آيه مورد بحث (آيه سوم سوره مائده) نازل شده است، ولى به هنگام تدوين پس از آن ثبت گرديده است؛ بنابراين، مانعى ندارد كه حكم اضطرار هم قبل از آيه اكمال دين نازل شده باشد، ولى به هنگام تدوين، پس از آن آيه شريفه ثبت گرديده باشد.

[1] مضمون آيات چهارگانه اضطرار اين است كه انسان در مقام ضرورت و اضطرار و براى حفظ جان يا سلامتى خويش مى‌تواند فقط به اندازه نياز، نه بيشتر، از گوشتهاى ممنوعه استفاده كند؛ البتّه اين حكم در عصر و زمان ما مصداق كمى دارد، ولى در سفرهاى خارجى و در كشورهايى كه ذبح شرعى يافت نمى‌شود، تحقّق پيدا مى‌كند؛ بنابراين، كسانى كه به آن كشورها سفر مى‌كنند، اگر اصلًا گوشت و مواد پروتئينى استفاده نكنند و سلامتى آنها تهديه شود، مجاز هستند از باب اضطرار و ضرورت، بقدرى كه اين خطر برطرف شود از آن نوع گوشتها استفاد كنند. تأكيد مى‌كنيم كه فقط به اندازه رفع اضطرار و ضرورت.