ما حكومت كرديم (اشاره به پيروزى پيامبر صلى الله عليه و آله در مكّه است) و عفو، سجيّه و فطرت ما بود (فرمان عفو عمومى پيامبر) امّا هنگامى كه شما پيروز شديد خون از ابطح سرازير شد و شما قتل اسيران را حلال شمرديد، در حالى كه ما اسيران را مورد عفو قرار مى‌داديم.

و پر واضح است كه قتل بزرگان اهل بيت پيامبر صلى الله عليه و آله غالباً در عراق و كربلا و كوفه و مدينه بود، و در ابطح مكّه هرگز خونى ريخته نشد، آرى بعضى از اهل بيت عليهم السلام در «فَخّ» كه حدود دو فرسخ از مكّه فاصله دارد شربت شهادت نوشيدند، در حالى كه ابطح در كنار مكّه است.

يكى ديگر از شعرا، در مرثيه امام حسين، سالار شهيدان عليه السلام، مى‌گويد:

و تَانُّ نَفْسي لَلرُّبُوعِ وَ قَدْ غَدا بَيْتَ النَّبِيِّ مُقَطَّعُ الاطْنابِ بَيْتٌ لِآلِ الْمُصْطَفى فى كَرْبَلا ضَرَبُوهُ بَيْنَ أَباطِحٍ وَ رَوابي‌ [1]

جان من در آثارى كه از خانه‌هاى ويران‌شده پيامبر صلى الله عليه و آله باقى مانده ناله مى‌كند، از جمله خانه‌اى كه از اهل بيت پيامبر صلى الله عليه و آله در كربلا بود كه در ميان ابطح‌ها و رابيه‌ها برپا شده بود (ابطح به معنى شنزار، و رابيه به معنى تپّه بلند است).

و اشعار فراوان ديگر كه تعبير به‌ ابطح‌ يا اباطح‌ در آن آمده و به معنى آن منطقه خاص در مكّه نيست. كوتاه سخن اين كه، درست است كه يكى از معانى ابطح، نقطه‌اى در مكّه است، ولى معنى و مفهوم و مصداق ابطح، منحصر به آن نقطه نمى‌باشد.

3. ارتباط اين آيه با قبل و بعد از آن چگونه است؟

بعضى از مفسّران براى كناره‌گيرى از واقعيّتى كه در اين آيه نهفته است، به عذر ديگرى متوسّل شده و آن اين كه: سياق آيات قبل و بعد، كه درباره اهل كتاب است، تناسبى با مسأله ولايت و خلافت و امامت ندارد، اين دوگانگى با بلاغت و

[1] الغدير، جلد 1، صفحه 255.