برمى‌دارند، به نافرمانى از دستورات مربّى خويش قيام مى‌كنند. بدين جهت مستحقّ عذاب و مجازات هستند.

«إِنَّا لَمَّا طَغَى الْماءُ حَمَلْناكُمْ فِي الْجارِيَةِ»- اين آيه اشاره به داستان حضرت نوح عليه السلام دارد. هنگامى كه به فرمان خداوند آب به شكل سيلاب از آسمان باريدن گرفت، و از زمين به صورت چشمه‌هاى بزرگى فَوَران كرد، بطورى كه در مدّت زمانى كوتاه آب حتّى كوه‌ها را هم فراگرفت، خداوند در اين هنگام حضرت نوح و مؤمنين به آيين او را، كه سوار بر كشتى نوح بودند، از خطر غرق شدن نجات داد.

امّا بت‌پرستان و مشركان، حتّى فرزند حضرت نوح، كه راه شرك و بت‌پرستى را مى‌پيمود، همگى در آب غرق شدند. آرى، آنان كه روزى حضرت نوح عليه السلام را به خاطر ساختن كشتى در فاصله دور از دريا مسخره مى‌كردند و حتّى نسبت جنون به آن پيامبر بزرگ خدا مى‌دادند! به هنگام طوفان و باران گرفتار چنگال عذاب الهى گشتند و به سزاى اعمالشان رسيدند.

«لِنَجْعَلَها لَكُمْ تَذْكِرَةً وَ تَعِيَها أُذُنٌ واعِيَةٌ»- بيان داستان اقوام گذشته و انبياء پيشين در قرآن، صرفاً جنبه تبيين و تشريح تاريخ ندارد، بلكه هدف اين است كه سرگذشت تلخ آن‌ها موجب تذكّر و بيدارى شما گردد و گوش‌هاى شنوا اين داستان‌ها را در خود حفظ و نگهدارى كنند. «وَعْى» قرار دادن چيزى در قلب است. عرب‌هاى عصر ما به انديشه عميق «وعى» مى‌گويند. بنابراين «أُذُنٌ واعِيَةٌ» به معناى گوش‌هاى شنوايى است كه چيزى را در خود نگهدارى و حفظ مى‌نمايد.

يعنى آن را فراموش نمى‌كند و به آن عمل مى‌كند، گوش‌هايى كه مشمول آن ضرب المثل، كه مى‌گويد «از يك گوش مى‌شنود و از گوش ديگر بيرون مى‌كند» نيست، بلكه با هر دو گوش مى‌شنود و آن را حفظ مى‌نمايد. صاحبان «أُذُنٌ واعِيَةٌ» گوشى شنوا، چشمى بينا، و قلبى دانا دارند.

صاحب «أُذُنٌ واعِيَةٌ» كيست؟

آيه شريفه هر چند مفهوم گسترده‌اى دارد و شامل تمام كسانى كه «أُذُنٌ واعِيَةٌ»