درآن پيدا شود، زيرا هر روز كه مى‌گذرد مطالب تازه‌اى بر معلومات ما اضافه مى‌شود و حجم علوم ما را بيشتر مى‌سازد.

ج) آيا آنچه تا كنون كشف شده در گذشته قابل پيش بينى بوده؟

آيا هرگز در 500 سال قبل فرستادن موشكى به وزن چند تن به ماوراى جوّ و پرتاب يك ايستگاه فضايى از آن به طرف كره زهره، قابل تصوّر يا پيش بينى بود؟ آيا اگر دانشمندى هر چند به صورت احتمال و فرضيّه از آن سخن مى‌گفت، بر او نمى‌خنديدند و مغز او را دستخوش هيجان‌هاى عصبى نمى‌دانستند؟ آيا در گذشته وجود موجودات ذرّه‌بينى، نيروى خارق‌العاده اتم و صدها نمونه ديگر به فكر كسى خطور مى‌كرد؟!.

به طور يقين جواب تمام اين سؤال‌ها منفى خواهد بود!

د) آيا قبول داريد كه در آينده مطالبى براى بشر كشف خواهد شد كه حتّى تصوّر آن براى ما مشكل است و به هيچ وجه قابل پيش بينى نيست؟ [1]

اگر نتوانيم در پاسخ اين سؤالات به جرأت بنويسيم: آرى، لااقل بايد بنويسيم احتمالًا آرى!

با در نظر گرفتن مندرجات اين پرسش نامه مى‌توانيم بگوييم آنچه كه امروزه علوم براى ما كشف كرده، گر چه از هر نظر قابل استفاده است ولى ما هرگز نمى‌توانيم درباره مجهولات خود، يك طرفه به قاضى برويم و اگر علم از درك چيزى عاجز ماند به هيچ وجه نمى‌توان روى اين عدم درك، تكيه كرد وآن را به عنوان يك حربه انكار، مورد استفاده قرار داد. اگر علوم از تفسير چيزى عاجز

[1]. چه بسا كه معلومات فعلى ما در برابر معلومات آن روز، حتّى ارزش معلومات يك كودك كلاس اوّل را هم در مقابل معلومات يك دانشمند محقّق نداشته باشد.