2. خطيب بغدادى‌

ابوبكر احمد بن على خطيب بغدادى شافعى، به سال 392 هجرى متولّد شد و به سال 463 هجرى در بغداد وفات يافت و در جوار قبر بُشر حافى دفن گرديد.

خطيب، ثقه و از حافظان حديث بوده كه به علوم حديث و رجال و تاريخ و فقه تسلّط كامل داشته است. وى كتاب‌هاى زيادى (حدود 87 عنوان) در موضوعات مذكور، تأليف نموده كه از مهم‌ترين آنها مى‌توان به الكفاية فى علم الرواية، در علوم حديث و تاريخ بغداد، در علم تراجم و رجال، اشاره كرد.

ابن ماكولا، در مدح خطيب گفته است كه بعد از دار قُطنى، براى بغدادى‌ها كسى مثل خطيب نيست، ابو سعد سمعانى نيز بعد از توثيق و مدح خطيب گفته است كه سلسله حافظان حديث، به خطيب پايان يافتند. با وجود توثيقات و مدايحى كه براى خطيب ذكر شده، وى بدخواهانى نيز داشته كه به دلايل متعددى، به وى نسبت‌هاى ناروايى چون: شرابخوارى، نقل روايت از راويان ضعيف، احتجاج به احاديث جعلى در تأليفاتش، و مدح برخى از اهل بدعت، داده‌اند.

خطيب در جرح حنفيه، بسيار غير منصفانه و سختگيرانه برخورد كرده است، چنان كه در تاريخ بغداد، هر چه در توان داشته، براى نقل جرح‌هايى كه در مورد ابوحنيفه از روى تعصّب صادر شده، به كار برده است به همين جهت، بسيارى از متأخّران، وى را مورد ملامت و سرزنش شديد قرار داده‌اند.[1]

3. ابن جوزى‌

ابو الفرج عبد الرحمان بن على بغدادى حنبلى، معروف به ابن جوزى‌[2]، به‌

[1]. تذكرة الحفّاظ، ج 3، ص 1135- 1146( ش 1015)؛ طبقات الحفّاظ، ص 453- 455( ش 982)؛ تاريخ بغداد، ج 1، ص 4- 21، مقدّمه( چاپ دار الكتب العلمية).

[2]. جوزى، نسبتى است كه جدّ ابو الفرج به آن مشهور بوده است. برخى آن را نسبت به محلّه جوز دربصره دانسته‌اند و برخى ديگر، اصل اين نسبت را از آن دانسته‌اند كه در خانه وى در واسط، درخت گردويى بوده كه در آن شهر، غير از آن، درخت گردويى نبوده است.