هوس طوفانى است كه غبارهايى به رنگ انواع ناشايستگيها ايجاد مى كند . اين غبارها آينه دل را تيره و انسان را از نور علم بى بهره مى كند ، و با آنكه مى داند ، گمراه مى شود همانطور كه خداوند عز و جلفرموده است : «آيا آن كس را ديده اى كه هواى نفسش را [همچون ]خداى خود گرفت و خداوند او را با وجود آگاهى اش بيراه گذارد و بر گوش و دل او مُهر نهاد و بر چشمش پرده كشيد ، پس چه كسى پس از خدا او را هدايت مى كند ، آيا پند نمى گيريد؟» . [1] بنابر اين براى مبارزه با موانع نور علم ، قطع ريشه هوس ضرور است .

مسأله سوم : مبادى وسوسه

نكته مهم ديگر اين است كه موانع نور علم، مبادى دسيسه هاى شيطان نيز به شمار مى رود . اين موانع نه تنها انسان را از معارف حقيقى والهامات ربّانى محروم مى سازد ، بلكه او را در معرض وسوسه هاى شياطين و احساسات و ادراكات دروغين ناشى از آن قرار مى دهد . از اين رو در رواياتى كه ملاحظه شد هوس و كبر هم آفت عقل شناخته شده است وهم دام شيطان [2] . در اين ارتباط در مناجاة الشاكين منسوب به امام زين العابدين عليه السلامآمده است : «بار خدايا به تو شكايت مى برم از دشمنى كه گمراهم مى كند و از شيطانى كه به اغوايم كمر بسته است؛ سينه ام را از وسوسه پر ساخته و اوهام و