3/ 40

هاشم بن عُتبَه‌

ابو عمرو، هاشم بن عُتْبة بن ابى وقّاص مِرقال، برادر زاده سعد بن ابى وقّاص، عارفى پيراسته دل، شير بيشه‌هاى نبرد، از نيكان برگزيده و قهرمانان كارآزموده و شكست‌ناپذير، صحابى بزرگ پيامبر صلى الله عليه و آله، يار وفادار على عليه السلام و از شجاعان بلندآوازه عرب است.

او در فتح مكّه اسلام آورد، در نبرد يَرموك، يك چشم خود را از دست داد و پس از آن، به يارى سعد بن ابى وقّاص، عموى خود، شتافت و در فتح جَلولا، فرماندهى لشكر را به عهده داشت.

به خاطر شيوه ويژه‌اش در نبرد و يورش آوردنِ برق‌آسايش به دشمن، او را به «مِرقال (تندرو/ تيزتك)» ملقّب كرده بودند. او در جنگ‌هاى جمل و صِفّين، شركت داشت و حماسه‌سرايى‌ها و خطابه‌هاى وى در بيان عظمت على عليه السلام و فاشگويىِ ضلالت و سيرت زشت امويان، نشانى است از عمق انديشه و حق‌دانى و حق‌گرايى و استوار گامى او.

در جنگ صِفّين، على عليه السلام پرچم بزرگ را به دست او داد و فرماندهى پياده‌نظام بصره را نيز به عهده داشت. او در صِفّين و به هنگام نبرد با سپاه معاويه (به فرماندهى ذو كلاع)، به شهادت رسيد و امام على عليه السلام، شجاعت و بُرنادلى و استوارگامى و هوشمندى او را ستود.

او همان كسى است كه در پاسخ به درخواست على عليه السلام براى حركت به سوى صِفّين گفت: اى امير مؤمنان! ما را به سوى اين قوم سنگ‌دل، حركت بده؛ كسانى كه كتاب خدا را پشت سر افكندند و با مردم، رفتارى مخالف خشنودى خدا پيشه ساختند، و حرامش را حلال، و حلالش را حرام شمردند، و شيطان بر آنان مسلّط شد و وعده‌هاى واهى به ايشان داد و آرزوهاى دور و دراز به ايشان نماياند تا آنان را از راه به در بَرَد و آهنگِ انداختن آنان به پرتگاه كرد و دنيا را محبوبشان ساخت.