كتابش است. نيز شاهد دومى را كه [محقّق‌] شوشترى در قاموس الرجال ذكر كرده است، مى‌توان مؤيّد اين ادّعا دانست.

درباره دليل دوم مشهور نيز بايد بگوييم: چنان كه از ظاهر عبارت استفاده مى‌شود، از جمله: «ممّا جمعه» تا پايان عبارت، مربوط به كاتبان كتاب است و بديهى است كه تجليل و تكريم و دعا براى طول عمر، به وسيله شخص نجاشى انجام نگرفته است.

از اين گذشته، در نسخه‌هاى موجود رجال النجاشى، اين تعبير در جزء اوّل كتاب آمده و با عبارت مذكور، تفاوت‌هايى دارد.

در جواب دليل سوم مشهور نيز مى‌گوييم: احتمال تحريف، شاهد قطعى ندارد، هرچند كه صاحب قاموس الرجال، آن را قطعى دانسته است. تحقيق بيشتر از نسخه‌ها را در جاى خود، و احتمال تحريف را در بحث «كنيه نجاشى» خواهيم آورد.

منشأ اشتباه‌

در توضيح عبارت نجاشى گفتيم كه اشتباه، از آن جا ناشى شده كه در برخى نسخه‌ها، عنوان دوم (أحمد بن العبّاس النجاشىّ) با خطّ قرمز، متمايز گشته و به صورت عنوانى مستقل در آمده و همين نكته موجب اشتباه و بروز احتمال تعدّد عنوان‌ها گرديده است.[1] نمونه‌اى از اين اشتباهات را مى‌توان در منهج المقال ديد. در اين كتاب، فاضل استرآبادى از شرح حال نجاشى، دو عنوان: «أحمد بن علىّ» و «أحمد بن العبّاس» را به طور جداگانه، استخراج كرده است. او در مقام توجيه تعدّد مى‌گويد:

اين احتمال وجود دارد كه عنوان دوم به وسيله شاگردان در رجال النجاشى اضافه شده باشد و آنان توهّم كرده باشند كه نجاشى مؤلّف كتاب، در صدر عنوان، داخل نيست؛ زيرا وى به «أحمد بن العبّاس» و نه «أحمد بن علىّ بن أحمد بن العبّاس» اشتهار دارد.

[1]. ر. ك: نقد الرجال، ج 1، ص 137( ش 269)