امّا همه مراسمى كه حامل معناست و عمل جهادى مؤمنان كه حافظ تداوم است و بدون وجود چنين گروهى، مراسم كه عنصرى فرهنگى است، باقى نمى‌ماند. گروه اجتماعى مؤمنان، بدون احساس پيوند مؤمنان و احساس جدايى از كافران و مشركان، واقعيت خارجى نخواهد داشت. ايمان بودن اين گروه اجتماعى نيز بدون محور بودن خدا و توحيد، در تعامل‌هاى گسسته و پيوسته و در پيوند و جدايى اشخاص تحقق نمى‌يابد.

1- 2. سطوح مختلف همنوايى با ارزش‌ها و هنجارها

در روايت، دو سطح براى همنوايى در نظر گرفته است:[1] پيروى از هنجارها و همراهى با تأكيدهاى ديگران بر ارزش‌ها و هنجارها، و اعمال كنترل اجتماعى و تلاش براى همنوا ساختن ديگران با ارزش‌ها و هنجارها. قاعده و هنجار اين است كه كسى كه به سطح اوّل همنوايى رسيده است، به دومى بپردازد و ترتيب را رعايت كند. از اين رو، مى‌توان حدس زد كسى كه به سطح اوّل همنوايى نرسيده، در اعمال كنترل اجتماعى و نيتش در تأكيد بر ارزش‌ها و هنجارها و جلوگيرى از ضد ارزش‌ها و نابهنجارى‌ها، مقاصد ديگرى پنهان است، نه حفظ فرهنگ و تداوم آن.

بر ارزش‌ها و هنجار تأكيد كنيد. ديگران را بر رعايت ارزش‌ها و هنجار خودتان بپذيرند و از زشتى‌ها و نابهنجارى‌ها جلوگيرى كند و جلوگيرى از آنها را نسبت به خودتان بپذيرد و موكدا چنين است كه ما به جلوگيرى كردن بعد از پذيرش جلوگيرى فرمان داده شده‌ايم.

1- 3. همنوايى با ارزش‌ها

با توجّه به دو سطح همنوايى و ترتيب آنها يكى بعد از ديگرى، ممكن است به نظر برسد تا تحقق همنوايى كامل سطح اوّل، سطح دوم آن عملى نيست و موارد مشاهده شده، داراى باطن و معناى ديگرى است. امّا چنين نيست، بلكه اين ترتيب در مورد هر ارزش يا هنجار، به طور جداگانه سنجيده مى‌شود. براى مثال كسى كه خمر نمى‌نوشد، از نوشيدن خمر

[1]. ر. ك: حُرّ عاملى، محمّد بن حسن، وسائل الشيعه، ج 16، روايت 21215.