نام کتاب : انديشه اجتماعى در روايات امر به معروف و نهى از منكر نویسنده : صديق اورعى، غلامرضا جلد : 1 صفحه : 61
انسان كه همواره در تلاش براى كامجويى است، از راه خود برتر كنترل مىشود. اگر اين عامل كنترل كننده به طور كامل رشد نكند، يعنى مانع داخلى كجروى مفقود باشد، كجروى بروز مىكند. چون از نظر فرويد، مقتضى در همه و هميشه به شدت وجود دارد، ولى اگر ارزشهاى اجتماعى در فرد نفوذ كند و جزء شخصت او شود، مانع داخلى به وجود مىآيد.
دانشمندى به نام اش در تحقيقى نشان داده است كه تصور موفق و محترم از خود، عايقى در خصوص كجروى است. به عبارت ديگر، هر كس به اندازهاى كه براى خود ارزش، اهمّيت و عزت نفس قايل است، كمتر دچار كجروى مىشود. البته عامل ايجاد كننده اين مانع داخلى در شخصيت افراد، خانواده و گروههاى عضويت فرد هستند. از اين رو، به اين صورت هم مىتوان بحث كرد كه ضعف گروههاى تربيت كننده در انتقال و جايگزينى ارزشهاى اجتماعى به كودكان و افراد تازه وارد اجتماع، عامل پيدايش كجروى است.
خانواده و مدرسه، از مهمترين و كارسازترين سازمانهاى اجتماعى هستند كه اين نقش را بر عهده دارند. اين كه تا چقدر موفق شوند، به ساخت و توانايى آنها بستگى دارد. ترس از عذاب آخرت، همين نقش را در ميان دينداران، بازى مىكند.
مانع خارجى كجروى، انواع فشارهايى است كه از سوى جامعه بر كجروان وارد مىشود.
انتظارات گروه از اعضاى خود و درجه سختگيرى گروه اجتماعى براى اجراى انتظاراتش، تعيين كننده اين مانع است. قوانين اجتماعى و مجازاتها، طرد فرد نابهنجار از گروه و يا فشار اقتصادى، همه از اين نوعاند. امر به معروف و نهى از منكر در جامعه ايمانى، دقيقاً چنين نقشى دارند. به طور معمول تركيب كنترلهاى داخلى و خارجى به كار گرفته مىشوند تا افراد را از فعاليت در راههاى انحرافى بازدارند. از اين رو ايمان به خدا و ترس از عذاب آخرت در كنار امر به معروف و نهى از منكر، عدم انحراف مجتمع اسلامى را تأمين مىكند.
در پايان اين بخش، تذكر اين نكته لازم است كه پذيرش ارزشها و هنجارهاى اجتماعىِ مانع داخلى كجروى، از سوى عدهاى از صاحبنظران با عبارت «عامل همنوايى» بيان مىشود. اين اختلاف نظر، به اين مطلب برمىگردد كه آيا انسان، خود به همرنگى با جماعت
نام کتاب : انديشه اجتماعى در روايات امر به معروف و نهى از منكر نویسنده : صديق اورعى، غلامرضا جلد : 1 صفحه : 61