جدا مى‌كند، اغلب زياد نيست؛ زيرا همان مكانيزم‌هاى روانى- اجتماعى، مى‌تواند ريشه يكى از اين دو باشد».[1]

به طور خلاصه كنش هنجارى اجتماعى، اكنون به نظر ما نتيجه تنش‌هاى متعددى به نظر مى‌رسد كه بين همنوايى، آزادى و نوآورى، بين انگيزه‌ها و آرمان‌ها، بين احتياجات شخصيت فردى و احتياجات محيط اجتماعى، بين اجبار اجتماعى و تمايلات شخصى وجود دارد.

4. كنترل اجتماعى‌

پيش از ورود به تعريف فرآيند كنترل اجتماعى، لازم است يادآورى كنيم كه فرآيند كنترل اجتماعى و فرآيند اجتماعى شدن (جامعه‌پذيرى) دو روى يك سكه و دو جنبه از يك واقعيت تام هستند. براى دقت بيشتر، تعاريف هر دو فرآيند را به ترتيب مى‌آوريم و مقايسه مى‌كنيم.

«جامعه‌پذيرى كه از اوان طفوليت آغاز مى‌شود، فرآيندى است كه توسط آن، فرد با فراگيرى گرايش‌ها، انديشه‌ها و انگاره‌هاى رفتار مورد پسند جامعه از طريق تماس با ديگران، نقش‌هايى را كه تعيين كننده رفتار اجتماعى اوست و با پايگاه وى در گروه‌هاى مختلف اجتماعى انطباق دارد، به عهده مى‌گيرد. در جريان جامعه‌پذيرى است كه شخصيت، تكوين مى‌پذيرد».[2]

«كنترل اجتماعى، كليه فرآيندهايى را در بر مى‌گيرد كه جامعه و گروه‌هاى تشكيل دهنده آن، توسط آنها بر رفتار افراد جامعه تأثير نهاده و آنها را به همنوايى با هنجارهاى گروه سوق مى‌دهند. بايد تأكيد نمود كه كنترل اجتماعى، دال بر تعيين رفتار فرد از تمام جهات نيست، بلكه دلالت دارد بر محدود كردن چنين رفتارى در چهارچوب تغييراتى مى‌كند كه مورد پسند اجتماع است».[3]

[1]. ر. ك: روشه، گى، كنش اجتماعى، مقدمه‌اى بر جامعه‌شناسى عمومى، ص 189- 191.

[2]. ر. ك: روسك، جوزف و وارن، رولند، مقدمه‌اى بر جامعه‌شناسى، ص 38.

[3]. ر. ك: همان، ص 232.