در اين جا نكته‌اى را بايد متذكر شد. به دو دليل نبايد انحراف و كجروى را با غير همنوايى اشتباه گرفت؛ زيرا نخست آن كه ارزش‌ها و رفتار انحرافى يا كجروى براى كسانى كه مرتكب اين عمل مى‌شوند، الزاماً به معناى جدايى از ارزش‌هاى حاكم و مدل‌هاى ترجيحى نيست. مثلًا كودكانى كه با جهان بزهكار محشور هستند، نتيجه طبيعى اجتماعى شدنشان، ورود به اين جهان و اخذ هنجارهاست.

ديگر آن كه انحراف و كجروى، ندرتاً فردى هستند. اغلب محيط منحرف و كجرو را مى‌يابند كه در آن نوعى همنوايى جديد يافت مى‌شود. در موارد زيادى، يك رفتار در دو جمع، به ترتيب، كجروى و سازگارى به شمار مى‌آيد. در واقع بسيارى از رفتارهاى ضد اجتماعى و غير اجتماعى، در مورد جمع ديگرى به نحو متفاوتى عميقاً اجتماعى است.

نهضت‌هاى اصلاح‌طلب يا انقلابى، ضرورتاً مكانيزم‌هاى اجتماعى شدن را براى اعضاى خود تدارك مى‌بيند و تدارك اين مكانيزم‌هاى اجتماعى شدن، به منظور حفظ ضرورى تفكر و عمل در اين نهضت‌هاست.[1]

3- 3- 4. تطابق نوآور

«از ديدگاه روان‌شناسى، بايد دانست كه مكانيزم‌هاى اجتماعى شدن كه پيش‌تر نام برديم، به كيفيات متنوع تطابق اجتماعى مى‌انجامند».[2] «اجتماعى شدن، مى‌تواند به عنوان نتيجه طبيعى، نوعى تطابق اجتماعى را به همراه داشته باشد كه به صورت ميل به تغيير محيط و نوآورى يا همنوايى با اين محيط تجلى مى‌يابد. اغلب، همان عناصر روند اجتماعى شدن هستند كه رفتارهايى چون سرقت و فحشا را- كه جامعه، بيمارگونه مى‌نامد- در بر دارند. اين رفتارها اغلب مى‌تواند از اجتماعى شدن طبيعى سرچشمه گرفته باشد، ولى در بيشتر موارد، از سرماخوردگى‌ها، اضطراب و احساس عدم امنيت ناشى مى‌شود.

«حاشيه‌اى كه تطابق اجتماعى نوآور يا پويا را از آنچه مى‌توان آن را تطابقى مرضى ناميد

[1]. ر. ك: روشه، گى، كنش اجتماعى، مقدمه‌اى بر جامعه‌شناسى عمومى، ص 186- 187.

[2]. ر. ك: همان، ص 187.