گروه، ارتباط فرد با اللَّه است و همين ارتباط مستقيم با اللَّه ارزش دارد. البته چون شخصيت افراد مؤمن همسان است و از سوى ديگر طرف ارتباط مستقيم فرد، او را به ارتباط و ولايت مؤمنان فرمان داده و سرنوشت او را با سرنوشت آنها گرده خورده اعلام كرده است، فرد مؤمن در ارتباط با مؤمنان قرار مى‌گيرد. خداوند مى‌فرمايد: «الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ؛[1] مردان و زنان مؤمن، ولىّ يكديگرند. به معروف امر و از منكر نهى مى‌كنند».

استاد شهيد مطهرى در كتاب ولاءها و ولايت‌ها مى‌نويسد: چون ولى يكديگرند، سرنوشتشان به هم مربوط است و چون سرنوشتشان به هم مربوط است، براى داشتن سرانجامى شايسته، مراقب يكديگر هستند و يكديگر را به ارزش‌ها، امر و از ضد ارزش‌ها نهى مى‌كنند.

6. نتيجه و راهكار

نكته‌اى كه ما به تناسب بحثمان تذكر مى‌دهيم اين است كه لازمه اين كه فرد در گروه بتواند امر به معروف و نهى از منكر كند- يعنى بتواند همواره بر اجراى اصول و ارزش‌ها در گروه تأكيد ورزد و ضد ارزش‌ها را طرد كند- اين است كه ارزش‌ها و ضد ارزش‌ها را مستقل از افراد بشناسد و تفاوت ميان دو نوع گروهى كه مطرح ساختيم، عميقاً از همين نكته متأثر است.

شايد با نگاهى سطحى به اين مطلب، مشكل به نظر برسد كه بتوان آن را زيربناى تيپ‌بندى در بحث گروه‌هاى اوّليه قرار داد، ولى اگر در مباحث پيشين دقت شود، به روشنى اهمّيت اين نكته روشن مى‌گردد. وقتى فرد در گروه، مستقل از افراد و رهبران گروه، ارزش‌ها و ضد ارزش‌ها را مى‌شناسد و به آنها مؤمن است، مى‌تواند هر عملى- از هر فردى در گروه- را ارزيابى كند و معروف يا منكر بودن آن را تشخيص دهد و براساس ايمانش به ارزش‌ها موضع‌گيرى كند. به ويژه اين كه او در رابطه‌اى غير مستقيم با گروه پيوند خورده و ايمانش به ارزش‌ها، او را به عضويت گروه كشانده است. پس عضويت در گروه، اهميتى بالاتر از ارزش‌هاى مورد قبولِ او ندارد كه در مقابل گروه بايستد و انتقاد كند. امّا در گروه با رابطه مستقيم، كه تلقين ارزش‌ها مقدم بر شناخت، و همانندىِ فرد با رهبران يا با كلّيت گروه،

[1]. توبه، آيه 71.